B a R a N
مدير ارشد تالار
سرم درد می‌کند، دردش عادی نیست به طور ناگهانی بروز کرده و علتی هم برایش پیدا نمی‌کنم. آیا ممکن است به تومور مغزی یا بیماری خطرناک دیگری مبتلا باشم؟
سردرد زمانی خطرناک می‌شود که بروز آن علامتی از یک بیماری جدی مانند سردرد ناشی از تومور، مننژیت یا خونریزی مغزی باشد.
البته نباید مضطرب شوید، زیرا بسیاری از سردردها خطرناک نیستتد و معمولا عامل میگرنی یا عصبی (تنشی) دارند که با روش‌های درمانی و مصرف دارو قابل کنترل و درمان است، ولی ضروری است در هر شخص مبتلا به سردرد، احتمال ارتباط با یک بیماری زمینه‌ای کاملا مرتفع شده و سپس برای درمان و کنترل سردرد اقدام شود.
دکتر محمد روحانی، متخصص مغز و اعصاب بیان می کند:
بر خلاف باور رایج، بیشتر سردردها به علت تومور مغزی نیست. بعلاوه همه تومورهای مغزی نیز با سردرد بروز نمی‌کنند.
سردردی که به تازگی شروع شده و شدتی داشته باشد که فرد را از خواب بیدار کند یا همراه با استفراغ و علائم عصبی مانند دوبینی، تاری دید، افت سطح هوشیاری، تشنج و ضعف اندام‌ها باشد، باید دقیقا بررسی شود.
در بیماری که سرطان دارد نیز باید سردرد ناشی از تومور مد نظر قرار گیرد و تصویربرداری مناسب مغزی انجام شود.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بیمار باید بسرعت به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند، زیرا خطرناک هستند:
- سردرد شدید با شروع ناگهانی و برق‌آسا، طوری که در کمتر از یک دقیقه به حداکثر شدت خود برسد.
- سردردی که بتازگی شروع شده باشد، بویژه در افراد بالای 50 سال
- سردرد جدید در بیمار مبتلا به هر نوع سرطان یا نقص ایمنی بدن، تب و سفتی گردن
- سردرد همراه با علائمی مانند دوبینی، تاری دید، افت سطح هوشیاری، تشنج و ضعف اندام‌ها
- سردردی که شدت آن به صورت روزافزون در حال افزایش است.
- تغییر در شدت و کیفیت سردرد در بیماری که قبلا سردرد داشته است.
- سردرد همراه با حساسیت پوست ناحیه گیجگاه در افراد بالای 50 سال
سردرد پس از ضربه مغزی
یکی از اتفاقات ناگوار که ممکن است با مشکلات مغزی خطرناکی همراه باشد، ضربه مغزی است. بی‌شک در شرایطی که ضربه مغزی با خونریزی داخلی همراه باشد، نجات جان فرد آسیب‌دیده سخت می‌شود. به همین علت دکتر روحانی تاکید می‌کند:
در فردی که دچار ضربه مغزی شده است، ابتدا باید از طریق تصویربرداری مغز نظیر سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی، خطر خونریزی مغزی و سایر آسیب‌ها رد شود.
البته گاهی در افراد مسن، با ضربه نه‌چندان شدید مغزی نیز ممکن است نوعی خونریزی به صورت تاخیری ایجاد شود (چند هفته بعد از ضربه) که باعث سردرد و گاهی خواب آلودگی می‌شود و با تصویربرداری از مغز قابل تشخیص است.
خطری که خانم‌های چاق را تهدید می‌کند
یکی از علل مهم سردرد بویژه در خانم‌های جوان و میانسال چاق، سردرد به علت افزایش فشار داخل مغز است که گاهی به آن تومور کاذب مغزی نیز می گویند.
به گفته دکتر روحانی با ابتلا به تومور کاذب مغزی، بیمار علاوه بر سردرد، تاری گذرای دید، وزوزگوش و دوبینی را نیز تجربه می‌کند.
البته این نوع سردرد در حالت درازکش شدیدتر بوده و با نشستن تخفیف می‌یابد.
جالب آن که در معاینه بیمار، ورم عصب بینایی در ته چشم وجود دارد، در حالی که تصویربرداری مغز طبیعی است و شواهدی از تومور را نشان نمی‌دهد.
تشخیص این بیماری از طریق بررسی مایع مغزی نخاعی ممکن است.
در صورت تاخیر در تشخیص و درمان این بیماری، خطر آسیب جدی به اعصاب بینایی و کوری چشم وجود دارد. بی‌شک، کاهش وزن به درمان این بیماری کمک می‌کند.
سردردهای مننژیتی
سردردی را که با درد گردن همراه است نباید کم اهمیت شمرد. گرچه سردرد همراه با درد گردن علت‌های زیادی دارد و فقط یکی از دلایل آن ابتلا به مننژیت است.
دکتر روحانی، متخصص مغز و اعصاب با بیان مطلب فوق می‌گوید: در صورت وجود تب، سردرد و درد گردن باید به مننژیت یا التهاب پرده‌های مغز توجه داشت.
البته گاهی، آرتروز گردن یا بیرون‌زدگی دیسک‌های گردن باعث سردرد و گردن‌درد می‌شود. گاهی نیز سردردهای تنشی همراه با درد پشت سر و گردن است.
سردردهای صبحگاهی، خطرناک یا کم خطر؟
همه سردردهای صبحگاهی خطرناک نیست، ولی سردردهایی که فقط صبح‌ها وجود دارد، ممکن است به عللی مانند تومور مغزی یا وقفه تنفسی حین خواب (آپنه خواب) مربوط باشد که باعث افزایش فشار داخل مغز می‌شود. به همین علت هم این نوع سردردها باید بررسی پزشکی شوند.
در سردردهای ناشی از سرفه نیز باید به علت‌های مهمی نظیر پارگی عروق مغزی یا نقایص تکاملی اتصال مغز به گردن توجه کرد که در این موارد نیز مراجعه سریع به متخصص مغز و اعصاب و انجام ام‌آرآی مغز ضرورت دارد.
دکتر روحانی با تاکید بر این که هنگام مواجهه با سردردهای مشکوک و وجود هر گونه علامت خطر باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد، اظهار می‌کند:
«مهم‌ترین مساله در مواجهه با سردرد، تشخیص علت آن توسط پزشک است و تا قبل از آن، باید از مصرف خودسرانه داروهای مسکن پرهیز کرد.
بی‌شک، پس از بررسی سردرد تحت نظر پزشک، بسته به علت آن درمان مناسب انجام می‌گیرد.»
دکتر محمدرضا معتمد متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و عضو هیئت دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره ارتباط سردردهای صبحگاهی با تومور مغزی می گوید:
«تومورهای مغزی علائم مختلفی دارند که یکی از این علائم می‌تواند سردردهایی باشد که معمولا نیمه های شب یا اوایل صبح فرد را از خواب بیدار می کند.
ولی این سردردها علت‌های دیگری نیز دارند. مثلا گاهی سردردهای میگرنی هم می‌تواند در اوایل صبح شروع شود.
سردردهای تنشی، سردردهایی که سینوزیت و عفونت های مغزی علت آن است نیز می‌تواند در این زمان سراغ بیمار بیاید.
بنابراین سردردی که صبح بعد از بیدار شدن از خواب شروع می‌شود، حتما به این معنی نیست که تومور مغزی دارید، اگرچه می تواند یکی از علائم این بیماری باشد.
اگر سردردی به تازگی شروع شده باشد و فرد سابقه آن را نداشته باشد، احتیاج به بررسی پزشکی دارد.
گاهی ممکن است به علت استرس یا نخوابیدن در شب و خستگی، این سردردها بروز کنند.»
دکتر نظام‌الدین قهاری، متخصص گوش و حلق و بینی نیز در مورد سردرد بعد از بیدار شدن از خواب در صبح می گوید:
«افرادی که هنگام بیدار شدن از خواب با سردرد شدید و دردناک، گرفتگی بینی، آبریزش و خلط ته گلو مواجه می شوند، به درد سینوزیتی حاد مبتلا هستند که در وسط روز از میزان سردرد کاسته می شود، ولی درد مختصری باقی می ماند.
این دسته از بیماران از نظر ظاهری علائم خاصی ندارند، اما پس از معاینه بینی آنها، متوجه ورم شدید مخاط بینی می‌شویم.
اگر این سردردها درمان نشود، یا به صورت نیمه درمان شده، رها شود، گاه گاهی فرد با سردرد مواجه می‌شود. سردردی که به شدت اولیه نیست، اما به صورت مزمن و دائمی وجود دارد و در نقاط مختلف پیشانی، بالای ابرو و زیر چشم با فشار انگشتان، درد احساس می‌شود.
اگر بیمار دوباره سرما بخورد و یا در معرض باد سرد قرار بگیرد، می تواند علائم سینوزیت حاد را به خود بگیرد، یعنی بیمار دچار گرفتگی بینی و ترشحات عقب حلق شود و در رادیوگرافی، تورم مخاط سینوس و پولیپ داخل سینوس دیده شود. این پولیپ ممکن است در داخل بینی رشد کند و باعث گرفتگی بینی شود.»
سردرد زمانی خطرناک می‌شود که بروز آن علامتی از یک بیماری جدی مانند سردرد ناشی از تومور، مننژیت یا خونریزی مغزی باشد.
البته نباید مضطرب شوید، زیرا بسیاری از سردردها خطرناک نیستتد و معمولا عامل میگرنی یا عصبی (تنشی) دارند که با روش‌های درمانی و مصرف دارو قابل کنترل و درمان است، ولی ضروری است در هر شخص مبتلا به سردرد، احتمال ارتباط با یک بیماری زمینه‌ای کاملا مرتفع شده و سپس برای درمان و کنترل سردرد اقدام شود.
دکتر محمد روحانی، متخصص مغز و اعصاب بیان می کند:
بر خلاف باور رایج، بیشتر سردردها به علت تومور مغزی نیست. بعلاوه همه تومورهای مغزی نیز با سردرد بروز نمی‌کنند.
سردردی که به تازگی شروع شده و شدتی داشته باشد که فرد را از خواب بیدار کند یا همراه با استفراغ و علائم عصبی مانند دوبینی، تاری دید، افت سطح هوشیاری، تشنج و ضعف اندام‌ها باشد، باید دقیقا بررسی شود.
در بیماری که سرطان دارد نیز باید سردرد ناشی از تومور مد نظر قرار گیرد و تصویربرداری مناسب مغزی انجام شود.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بیمار باید بسرعت به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند، زیرا خطرناک هستند:
- سردرد شدید با شروع ناگهانی و برق‌آسا، طوری که در کمتر از یک دقیقه به حداکثر شدت خود برسد.
- سردردی که بتازگی شروع شده باشد، بویژه در افراد بالای 50 سال
- سردرد جدید در بیمار مبتلا به هر نوع سرطان یا نقص ایمنی بدن، تب و سفتی گردن
- سردرد همراه با علائمی مانند دوبینی، تاری دید، افت سطح هوشیاری، تشنج و ضعف اندام‌ها
- سردردی که شدت آن به صورت روزافزون در حال افزایش است.
- تغییر در شدت و کیفیت سردرد در بیماری که قبلا سردرد داشته است.
- سردرد همراه با حساسیت پوست ناحیه گیجگاه در افراد بالای 50 سال
همه سردردهای صبحگاهی خطرناک نیست، ولی سردردهایی که فقط صبح‌ها وجود دارد، ممکن است به عللی مانند تومور مغزی یا وقفه تنفسی حین خواب مربوط باشد. به همین علت هم این نوع سردردها باید بررسی پزشکی شوند
سردرد پس از ضربه مغزی
یکی از اتفاقات ناگوار که ممکن است با مشکلات مغزی خطرناکی همراه باشد، ضربه مغزی است. بی‌شک در شرایطی که ضربه مغزی با خونریزی داخلی همراه باشد، نجات جان فرد آسیب‌دیده سخت می‌شود. به همین علت دکتر روحانی تاکید می‌کند:
در فردی که دچار ضربه مغزی شده است، ابتدا باید از طریق تصویربرداری مغز نظیر سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی، خطر خونریزی مغزی و سایر آسیب‌ها رد شود.
البته گاهی در افراد مسن، با ضربه نه‌چندان شدید مغزی نیز ممکن است نوعی خونریزی به صورت تاخیری ایجاد شود (چند هفته بعد از ضربه) که باعث سردرد و گاهی خواب آلودگی می‌شود و با تصویربرداری از مغز قابل تشخیص است.
خطری که خانم‌های چاق را تهدید می‌کند
یکی از علل مهم سردرد بویژه در خانم‌های جوان و میانسال چاق، سردرد به علت افزایش فشار داخل مغز است که گاهی به آن تومور کاذب مغزی نیز می گویند.
به گفته دکتر روحانی با ابتلا به تومور کاذب مغزی، بیمار علاوه بر سردرد، تاری گذرای دید، وزوزگوش و دوبینی را نیز تجربه می‌کند.
البته این نوع سردرد در حالت درازکش شدیدتر بوده و با نشستن تخفیف می‌یابد.
جالب آن که در معاینه بیمار، ورم عصب بینایی در ته چشم وجود دارد، در حالی که تصویربرداری مغز طبیعی است و شواهدی از تومور را نشان نمی‌دهد.
تشخیص این بیماری از طریق بررسی مایع مغزی نخاعی ممکن است.
در صورت تاخیر در تشخیص و درمان این بیماری، خطر آسیب جدی به اعصاب بینایی و کوری چشم وجود دارد. بی‌شک، کاهش وزن به درمان این بیماری کمک می‌کند.
سردردهای مننژیتی
سردردی را که با درد گردن همراه است نباید کم اهمیت شمرد. گرچه سردرد همراه با درد گردن علت‌های زیادی دارد و فقط یکی از دلایل آن ابتلا به مننژیت است.
دکتر روحانی، متخصص مغز و اعصاب با بیان مطلب فوق می‌گوید: در صورت وجود تب، سردرد و درد گردن باید به مننژیت یا التهاب پرده‌های مغز توجه داشت.
البته گاهی، آرتروز گردن یا بیرون‌زدگی دیسک‌های گردن باعث سردرد و گردن‌درد می‌شود. گاهی نیز سردردهای تنشی همراه با درد پشت سر و گردن است.
سردردهای صبحگاهی، خطرناک یا کم خطر؟
همه سردردهای صبحگاهی خطرناک نیست، ولی سردردهایی که فقط صبح‌ها وجود دارد، ممکن است به عللی مانند تومور مغزی یا وقفه تنفسی حین خواب (آپنه خواب) مربوط باشد که باعث افزایش فشار داخل مغز می‌شود. به همین علت هم این نوع سردردها باید بررسی پزشکی شوند.
در سردردهای ناشی از سرفه نیز باید به علت‌های مهمی نظیر پارگی عروق مغزی یا نقایص تکاملی اتصال مغز به گردن توجه کرد که در این موارد نیز مراجعه سریع به متخصص مغز و اعصاب و انجام ام‌آرآی مغز ضرورت دارد.
دکتر روحانی با تاکید بر این که هنگام مواجهه با سردردهای مشکوک و وجود هر گونه علامت خطر باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد، اظهار می‌کند:
«مهم‌ترین مساله در مواجهه با سردرد، تشخیص علت آن توسط پزشک است و تا قبل از آن، باید از مصرف خودسرانه داروهای مسکن پرهیز کرد.
بی‌شک، پس از بررسی سردرد تحت نظر پزشک، بسته به علت آن درمان مناسب انجام می‌گیرد.»
دکتر محمدرضا معتمد متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و عضو هیئت دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره ارتباط سردردهای صبحگاهی با تومور مغزی می گوید:
«تومورهای مغزی علائم مختلفی دارند که یکی از این علائم می‌تواند سردردهایی باشد که معمولا نیمه های شب یا اوایل صبح فرد را از خواب بیدار می کند.
ولی این سردردها علت‌های دیگری نیز دارند. مثلا گاهی سردردهای میگرنی هم می‌تواند در اوایل صبح شروع شود.
سردردهای تنشی، سردردهایی که سینوزیت و عفونت های مغزی علت آن است نیز می‌تواند در این زمان سراغ بیمار بیاید.
بنابراین سردردی که صبح بعد از بیدار شدن از خواب شروع می‌شود، حتما به این معنی نیست که تومور مغزی دارید، اگرچه می تواند یکی از علائم این بیماری باشد.
اگر سردردی به تازگی شروع شده باشد و فرد سابقه آن را نداشته باشد، احتیاج به بررسی پزشکی دارد.
گاهی ممکن است به علت استرس یا نخوابیدن در شب و خستگی، این سردردها بروز کنند.»
دکتر نظام‌الدین قهاری، متخصص گوش و حلق و بینی نیز در مورد سردرد بعد از بیدار شدن از خواب در صبح می گوید:
«افرادی که هنگام بیدار شدن از خواب با سردرد شدید و دردناک، گرفتگی بینی، آبریزش و خلط ته گلو مواجه می شوند، به درد سینوزیتی حاد مبتلا هستند که در وسط روز از میزان سردرد کاسته می شود، ولی درد مختصری باقی می ماند.
این دسته از بیماران از نظر ظاهری علائم خاصی ندارند، اما پس از معاینه بینی آنها، متوجه ورم شدید مخاط بینی می‌شویم.
اگر این سردردها درمان نشود، یا به صورت نیمه درمان شده، رها شود، گاه گاهی فرد با سردرد مواجه می‌شود. سردردی که به شدت اولیه نیست، اما به صورت مزمن و دائمی وجود دارد و در نقاط مختلف پیشانی، بالای ابرو و زیر چشم با فشار انگشتان، درد احساس می‌شود.
اگر بیمار دوباره سرما بخورد و یا در معرض باد سرد قرار بگیرد، می تواند علائم سینوزیت حاد را به خود بگیرد، یعنی بیمار دچار گرفتگی بینی و ترشحات عقب حلق شود و در رادیوگرافی، تورم مخاط سینوس و پولیپ داخل سینوس دیده شود. این پولیپ ممکن است در داخل بینی رشد کند و باعث گرفتگی بینی شود.»
فراوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان