دزفول‌در142 كيلومتري‌شمال اهواز قرار دارد. نام اين‌منطقه از واژه «دژپل»يعني قلعه پل گرفته شده است. از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر مي توان به محوطه هاي پيش از تاريخ، شهر قديمي جندي شاپور(اولين مركز دانشگاهي ايران)، پل ساساني(با 14 دهانه اصلي و 12 دهانه فرعي)، بافت زيباي معماري سنتي و بناهاي قديمي اشاره نمود. آسياب هاي دزفول، مسجدجامع،بقعه سبز قبا، بازار قديم شهر، مسجد لب خندق، بقعه شاه ابوالقاسم،مجموعه تاريخي شاه ركن‌الدين، بقعه محمد‌بن‌جعفر‌طيار، بقعه‌رودبند و خانه تيز نو(اداره ميراث فرهنگي دزفول) از جمله مناطق ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند. فرآورده هاي چوبي، نمدمالي، گيوه دوزي، سبدبافي، خراطي، نازك كاري چوب از قبيل قليان، زيرقليان، شمعدان، چوب لباسي، نمكدان و زيرسيگاري از جمله صنايع دستي مردم شهرستان دزفول به شمار مي‌آيد.ازديگر صنايع اين‌منطقه مي توان ورشوسازي را نام برد.در شهرستان دزفول كارگاه‌هاي ورشوسازي نيز داير است و در آن‌ها وسايل‌چاي خوري و سيني و منقل تهيه مي شود. قلم‌زني روي طلا و نقره و زرگري نيز در اين شهرستان رواج دارد.
مکان های دیدنی و تاریخی
از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر مي توان به محوطه هاي پيش از تاريخ، شهر قديمي جندي شاپور(اولين مركز دانشگاهي ايران)، پل ساساني(با 14 دهانه اصلي و 12 دهانه فرعي)، بافت‌زيباي‌معماري سنتي و بناهاي قديمي اشاره نمود. آسياب هاي دزفول، مسجدجامع،بقعه سبز قبا، بازار قديم شهر، مسجد لب خندق، بقعه شاه ابوالقاسم،مجموعه تاريخي شاه ركن‌الدين، بقعه محمد‌بن‌جعفر‌طيار، بقعه‌رودبند و خانه تيز نو(اداره ميراث فرهنگي دزفول) از جمله مناطق ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند.
صنايع و معادن
صنايع كارخانه‌ای دزفول بسيار زياد و متنوع است. كارخانه‌هاي گچ پاكتی، موزاييك سازی، آجر سفال، آجرهوفمن، لوازم ساختمانی، قير سازی، بافندگی، توليد پوشاك، توليد مواد غذايی، يخچال و فريزر سازی، توليد تيرچه و بلوك ساختمانی، تهيه و توليد منبع های فلزی، اطاق سازی كاميون و وانت، ساخت ادوات كشاورزی، سنگبری آهك پزی و انواع كارخانه های صنايع غذايی از قبيل كمپوت سازی، توليد ماكاورنی، توليد شكر و … در اين شهرستان فعاليت دارند. معادن شن و ماسه كه تحت نظارت دولت است‌در 3 مسير زير قرار دارد.
1-معدن مسير رودخانه دز واقع در جنوب شهر دزفول
2-معدن گلال كهنگ واقع در 21 كيلومتری جنوب خاوری دزفول
3-معدن مسير رود كرخه واقع در 22 كيلومتری باختر دزفول
هم‌چنين می توان به معادن سنگ كچ نمك روستای ايسپره ( واقع در 5 كيلومتری سردشت ) و معدن متروك سنگ سيليس دار ( واقع در خاور پل كهنك ) 22 كيلومتری جنوب خاوری دزفول اشاره کرد.
کشاورزی و دام داری
كشاورزی در اين شهرستان در رده بالايی از توليد قرار گرفته و شغل اصلی اهالی دزفول به شمار می رود. دشت حاصل خيز دزفول و وجود رودخانه های مهمی از قبيل دز و کرخه باعث شده که انواع توليدات کشاورزی و باغ‌داری از قبيل گندم، جو، برنج، بنشن، نباتات علوفه ای، پنبه، تره بار، چغندر قند، نيشكرو مركبات مختلف به خصوص پرتقال در اين ناحيه به دست آيد. نوع كشت غالبا آبی است و روش كشت به دو صورت مكانيزه و نيمه مكانيزه انجام می شود. علاوه بر اين دو مركز كشت و صنعت مدرن و بزرگ در حوالی دزفول و دو مركز تحقيقات كشاورزی در سطح اين شهرستان مشغول فعاليت هستند.دام‌داری نيز در شهرستان دزفول بسيار فعال بوده و شامل پرورش گوسفند، بز، گاو، گاوميش، شتر و انواع طيور بومی می شود. هم‌چنين دام‌داری های صنعتی به تعداد بيش از ده واحد در نقاط مختلف اين شهرستان داير شده كه شامل شش واحد گاوداری های شيری و چهار واحد پروار بندی می شود. اين دام‌داری ها به صورت مدرن و با امكانات خوب اداره می شوند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان دزفول يكی از شهرستان های استان خوزستان است كه از شمال به شهرستان های انديمشك و اليگودرز(استان لرستان) از خاور به بخش های لالی ( شهرستان مسجد سليمان) وگتوند (شهرستان شوشتر) و از جنوب و باختر به شهرستان شوش محدود می گردد. شهرستان دزفول از 2 بخش مركزی و سردشت تشكيل شده است. در اين شهرستان تنها منطقه شهری دزفول به عنوان مركز شهرستان محسوب می شود. شهر دزفول مركز شهرستان دزفول از نظر جغرافيايی در 48 درجه و 24 دقيقه ی درازای خاوری و 32 درجه و 22 دقيقه ی پهنای شمالی و در ارتفاع 140 متری از سطح دريا واقع شده است. آب و هوای شهرستان دزفول گرم و خشك است و مهم ترين رودخانه آن دز است. شهرستان دزفول دارای يك فرودگاه بوده و خط آهن سراسری كشور نيز از نزدیکی این شهر (اندیمشک) عبور می كند وراه های زمينی دزفول عبارتند از:
بزرگ‌راه دزفول – انديمشك به درازای 10 كيلومتر
راه آسفالته اصلی دزفول – شوشتر به درازای 67 كيلومتر
مسير آسفالته دزفول – لالی به درازای 85 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
«دزپل» يا «دژپل» را در اصطلاح محلی دزفيل و دژپيل گويند و معرب آن دسفول است. دزفول در زمان ساسانيان همزمان با ساختن پلی در كنار آن بر روی دز به منظور برقراری ارتباط بين پايتخت جديد يعنی جندی شاپور و شوشتر بنا شده است. دز به معنی قلعه می باشد و احتمالا نام دزفول يا دزيل از نام همان پل مشتق شده است. دزفول در اصل «انداميش» نام داشت و تا اوايل قرن سيزدهم نيز به همين نام بوده است. شهر دزفول در روی تپه‌ای به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سرداب های عميق دارد. دزفول مانند شوشتر مدت‌ها تحت الشعاع جندی شاپور بود و پس از ويران شدن آن رونق يافت. سپس به سبب عدم توجه به تعمير شبكه آبياری درعهد ساسانی آسيب ديد. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند اما بعدها تحت فرمان ايلخانان درآمد و در مقابل امير تيمور مقاومتی نشان نداد. نادر شاه چند بار به دزفول آمد و برای حفظ آن در مقابل لران، قلعه «دز شاه» را در چند كيلومتری شمال خاوری شهر بنا نمود. در طول تاريخ بعد از اسلام دزفول گاهی آباد و گاهی ويران گرديد اما پيشرفت واقعی آن پس از ايجاد سد دز در 30 سال اخير به وجود آمد. اين شهرستان در طول جنگ آسيب های زيادی ديد و پس از جنگ بازسازی شده و اكنون به زيبايی و آبادی يك شهرستان معمولی است.
مکان های دیدنی و تاریخی
از قديمي‌ترين آثار تاريخي شهر مي توان به محوطه هاي پيش از تاريخ، شهر قديمي جندي شاپور(اولين مركز دانشگاهي ايران)، پل ساساني(با 14 دهانه اصلي و 12 دهانه فرعي)، بافت‌زيباي‌معماري سنتي و بناهاي قديمي اشاره نمود. آسياب هاي دزفول، مسجدجامع،بقعه سبز قبا، بازار قديم شهر، مسجد لب خندق، بقعه شاه ابوالقاسم،مجموعه تاريخي شاه ركن‌الدين، بقعه محمد‌بن‌جعفر‌طيار، بقعه‌رودبند و خانه تيز نو(اداره ميراث فرهنگي دزفول) از جمله مناطق ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند.
صنايع و معادن
صنايع كارخانه‌ای دزفول بسيار زياد و متنوع است. كارخانه‌هاي گچ پاكتی، موزاييك سازی، آجر سفال، آجرهوفمن، لوازم ساختمانی، قير سازی، بافندگی، توليد پوشاك، توليد مواد غذايی، يخچال و فريزر سازی، توليد تيرچه و بلوك ساختمانی، تهيه و توليد منبع های فلزی، اطاق سازی كاميون و وانت، ساخت ادوات كشاورزی، سنگبری آهك پزی و انواع كارخانه های صنايع غذايی از قبيل كمپوت سازی، توليد ماكاورنی، توليد شكر و … در اين شهرستان فعاليت دارند. معادن شن و ماسه كه تحت نظارت دولت است‌در 3 مسير زير قرار دارد.
1-معدن مسير رودخانه دز واقع در جنوب شهر دزفول
2-معدن گلال كهنگ واقع در 21 كيلومتری جنوب خاوری دزفول
3-معدن مسير رود كرخه واقع در 22 كيلومتری باختر دزفول
هم‌چنين می توان به معادن سنگ كچ نمك روستای ايسپره ( واقع در 5 كيلومتری سردشت ) و معدن متروك سنگ سيليس دار ( واقع در خاور پل كهنك ) 22 كيلومتری جنوب خاوری دزفول اشاره کرد.
کشاورزی و دام داری
كشاورزی در اين شهرستان در رده بالايی از توليد قرار گرفته و شغل اصلی اهالی دزفول به شمار می رود. دشت حاصل خيز دزفول و وجود رودخانه های مهمی از قبيل دز و کرخه باعث شده که انواع توليدات کشاورزی و باغ‌داری از قبيل گندم، جو، برنج، بنشن، نباتات علوفه ای، پنبه، تره بار، چغندر قند، نيشكرو مركبات مختلف به خصوص پرتقال در اين ناحيه به دست آيد. نوع كشت غالبا آبی است و روش كشت به دو صورت مكانيزه و نيمه مكانيزه انجام می شود. علاوه بر اين دو مركز كشت و صنعت مدرن و بزرگ در حوالی دزفول و دو مركز تحقيقات كشاورزی در سطح اين شهرستان مشغول فعاليت هستند.دام‌داری نيز در شهرستان دزفول بسيار فعال بوده و شامل پرورش گوسفند، بز، گاو، گاوميش، شتر و انواع طيور بومی می شود. هم‌چنين دام‌داری های صنعتی به تعداد بيش از ده واحد در نقاط مختلف اين شهرستان داير شده كه شامل شش واحد گاوداری های شيری و چهار واحد پروار بندی می شود. اين دام‌داری ها به صورت مدرن و با امكانات خوب اداره می شوند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان دزفول يكی از شهرستان های استان خوزستان است كه از شمال به شهرستان های انديمشك و اليگودرز(استان لرستان) از خاور به بخش های لالی ( شهرستان مسجد سليمان) وگتوند (شهرستان شوشتر) و از جنوب و باختر به شهرستان شوش محدود می گردد. شهرستان دزفول از 2 بخش مركزی و سردشت تشكيل شده است. در اين شهرستان تنها منطقه شهری دزفول به عنوان مركز شهرستان محسوب می شود. شهر دزفول مركز شهرستان دزفول از نظر جغرافيايی در 48 درجه و 24 دقيقه ی درازای خاوری و 32 درجه و 22 دقيقه ی پهنای شمالی و در ارتفاع 140 متری از سطح دريا واقع شده است. آب و هوای شهرستان دزفول گرم و خشك است و مهم ترين رودخانه آن دز است. شهرستان دزفول دارای يك فرودگاه بوده و خط آهن سراسری كشور نيز از نزدیکی این شهر (اندیمشک) عبور می كند وراه های زمينی دزفول عبارتند از:
بزرگ‌راه دزفول – انديمشك به درازای 10 كيلومتر
راه آسفالته اصلی دزفول – شوشتر به درازای 67 كيلومتر
مسير آسفالته دزفول – لالی به درازای 85 كيلومتر
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
«دزپل» يا «دژپل» را در اصطلاح محلی دزفيل و دژپيل گويند و معرب آن دسفول است. دزفول در زمان ساسانيان همزمان با ساختن پلی در كنار آن بر روی دز به منظور برقراری ارتباط بين پايتخت جديد يعنی جندی شاپور و شوشتر بنا شده است. دز به معنی قلعه می باشد و احتمالا نام دزفول يا دزيل از نام همان پل مشتق شده است. دزفول در اصل «انداميش» نام داشت و تا اوايل قرن سيزدهم نيز به همين نام بوده است. شهر دزفول در روی تپه‌ای به ارتفاع 210 متر از رودخانه بنا شده و سرداب های عميق دارد. دزفول مانند شوشتر مدت‌ها تحت الشعاع جندی شاپور بود و پس از ويران شدن آن رونق يافت. سپس به سبب عدم توجه به تعمير شبكه آبياری درعهد ساسانی آسيب ديد. دزفول از هجوم مغول محفوظ ماند اما بعدها تحت فرمان ايلخانان درآمد و در مقابل امير تيمور مقاومتی نشان نداد. نادر شاه چند بار به دزفول آمد و برای حفظ آن در مقابل لران، قلعه «دز شاه» را در چند كيلومتری شمال خاوری شهر بنا نمود. در طول تاريخ بعد از اسلام دزفول گاهی آباد و گاهی ويران گرديد اما پيشرفت واقعی آن پس از ايجاد سد دز در 30 سال اخير به وجود آمد. اين شهرستان در طول جنگ آسيب های زيادی ديد و پس از جنگ بازسازی شده و اكنون به زيبايی و آبادی يك شهرستان معمولی است.