| ستون های غیبت و شایعه بافی در روزنامه ها بازار گرمی دارند. انگار همه مردم تشنه شنیدن این هستند كه كدام هنرپیشه با كدام مرد ثروتمند ازدواج كرده و چرا فلان خواننده از همسرش جدا شده است . سایت های غبیت و شایعه پراكنی در اینترنت هم از پربیننده ترین سایت ها هستند. پدیده غیبت كردن ، توجه بسیاری از روانشناسان ، جامعه شناس ها، و حتی انسان شناس ها را به خود جلب كرده است . حتی فیلسوفان هم به تازگی وارد این حوزه هیجان انگیز شده اند. شاید برای تان جالب باشد بدانید دو سوم حرف های انسان ها پیرامون غیبت كردن از دیگران است . اما براستی در غیبت كردن چه لذتی نهفته است كه انسان ها اینچنین انرژی و وقت خود را صرف آن می كنند. واژه «gossip» در زبان انگلیسی در اصل به معنی ارتباط با خداوند و عالم غیب بوده و بتدریج معنای غیبت كردن را به خود گرفته است . در این مقاله هر جا به اصطلاح غیبت كردن اشاره می كنیم ، منظورمان «گپ های خاله زنكی » یا «شایعه بافی های بی اساس »، كه در فارسی معادل دقیقی برای آن نداریم . بر خلاف همه ادعاها و شایعه ها، مردها نیز به اندازه زنان غیبت می كنند. مدت گپ های بی هدف مردانه ممكن است به اندازه گپ های زنان طولانی باشد. موضوع گپ های مردان نیز همان موضوعاتی است كه زنان به آنها توجه می كنند. گپ های زنانه و مردانه تنها تفاوت های اندكی با هم دارند. مثلا مردها بیشتر ترجیح می دهند درباره خودشان حرف بزنند، درحالی كه زنان دوست دارند از حال دیگران خبردار شوند. مردها دوست دارند با زنان یا همكاران خود درددل كنند اما زنان ترجیح می دهند با دوستان همجنس خود به غیبت بنشینند. با این همه هیچ كس نمی تواند انكار كند زنان بسیار بیشتر از مردان در خلق سوژه های غیبت و شایعه مهارت دارند. آنها به راحتی از ساده ترین چیزها، موضوعی برای گپ زدن و تفریح بیرون می كشند، در حالی كه مردها تنها غیبت هایی كه شنیده اند را پرو بال می دهند و تكرار می كنند. موضوع گپ های پراكنده باید برای هر دو نفر جذاب باشد. مثلا اگر كسی بگوید «دیروز ماشین ام را برای پنچرگیری و تعویض روغن به تعمیرگاه بردم » طرف دوم به ندرت این بحث را ادامه می دهد، اما اگر كسی بگوید «من دیروز در تعیرگاه خانم زیبایی را دیدم » طرف مقابل حاضر به ادامه بحث می شود و می پرسد «بعد چی شد؟» در واقع در همه گپ ها، طرفین به هر بهانه یی سر صحبت را باز می كنند («چه خبر؟») و بعد با پرسه زدن در میان موضوعات قابل بحث ، سوژه مناسبی برای صحبت كردن پیدا می كنند كه مورد توافق هر دو باشد. حرف زدن درباره آدم های مشهور، بیشترین میزان غیبت ها را به خود اختصاص داده است . این حرف ها بهانه خوبی برای حرف زدن در تاكسی ها، اتوبوس ها و كافه ها هستند. در یك تاكسی كه آدم ها همدیگر را نمی شناسند، صحبت كردن درباره هنرپیشه های سینما، رییس جمهورها، خواننده های پاپ بهترین بهانه برای شكستن سكوت است . معمولا همه درباره این افراد و موضوعات اطلاعات كافی دارند و این توافق و اشتراك ، باعث می شود حلقه ارتباط اجتماعی سریع تر شكل بگیرد. نكته دیگر درباره شایعه سازی پیرامون آدم های مشهور این است كه ما طوری درباره آنها حرف می زنیم انگار كه آنها جزو گروه اجتماعی ما هستند. این ترفند ساده باعث می شود فاصله موجود اجتماعی میان ما و آدم های طبقات بالاتر از بین برود و ما احساس كنیم با همه سطوح جامعه در تماس هستیم . وقتی مردم درباره بچه یك خواننده مشهور حرف می زنند انگار درباره خواهرزاده خودشان حرف می زنند. مدل موهای ویكتوریا بكام موضوع مورد علاقه مردم انگلیس است . اگر كسی نداند ویكتوریا بكام كیست ، فكر می كند غیبت كنندگان درباره دوست مشتركی حرف می زنند. آدم ها ساعت ها از وقت خود را به غیبت كردن از دیگران می گذرانند. به نظر می رسد این كار بیشتر از آنكه وقت گذرانی باشد، یك سیستم دفاعی پیشرفته است . آدم ها با این كار می توانند مطمئن شوند در جریان روابط اجتماعی حضور دارند و با دیگر هم نوعان خود در تماس اند. بعضی فیلسوفان تا آنجا پیش رفته اند كه می گویند غیبت به آدم ها كمك می كند طبیعت وذات دیگر هم نوعان خود را بشناسند. به نظر می رسد غیبت كردن در انسان یك غریزه است كه به او كمك می كند عیب ها را شناسایی كند و در صدد رفع آنها برآید. از سوی دیگر گپ های بی دلیل به انسان ها كمك می كند سدهای موجود میان خود و دیگران را بردارند و در ارتباطات اجتماعی فعالانه تر از قبل عمل كنند. روانشناسان تكاملی می گویند غیبت كردن آدم ها، شبیه تیمار كردن میمون هاست . ابتدا تصور می شد میمون ها با تیمار كردن یكدیگر، آشغال ها را از زیر موهای هم بیرون می كشند، اما بعد معلوم شد حتی میمون های تمیز هم ساعت ها از وقت خود را صرف جوریدن یكدیگر می كنند. لذت تیمار بیشتر از آنكه در مسائل بهداشتی نهفته باشد، در لذت اجتماعی آن است . میمون ها با این كار به یكدیگر می فهمانند كه به هم اهمیت می دهند و از این طریق حلقه های ارتباطی خود را محكم تر می كنند. در واقع انسان ها هم هنگام غیبت كردن از الگوی مشابهی پیروی می كنند. غیبت كردن به شكل گیری دوستی ها كمك می كند. دو نفر وقتی درباره شخص ثالثی صحبت می كنند و درباره رفتار او نظر مشتركی دارند، احساس صمیمیت بیشتری می كنند. آنها احساس می كنند از پشت سنگر مشتركی به مبارزه مشغولند. این قبیل گپ های بی دلیل و بی هدف ، در شكل گیری احساس مشترك گروهی بسیار موثر است . گپ های ما ممكن است از موضوعات مهم نظیر سیاست و اقتصاد كلان تا موضوع های جزیی نظیر مدهای سال و غذای فلان میهمانی در نوسان باشد، اما همه اینها بهانه یی هستند تا ما شبكه های اجتماعی را شكل دهیم و خود را در آنها سهیم بدانیم . این بحث ها از كلاس های دانشگاه تا دفتر ادارات و شركت های تجاری وجود دارد. غیبت همه جا هست ، چه در تاكسی ها و چه در خانه ها. البته موضوع غیبت ممكن است از اینجا تا آنجا كمی فرق كند. در دانشگاه ممكن است بحث اصلی بر سر این باشد كه چه كسی بخاطر رابطه دوستانه با استاد نمره بیشتری گرفته ، اما بحث بیشتر ادارات پبرامون این است كه كدام كارمند بعد از ارتقا، ماشین اش را عوض كرده است . هدف بسیاری از این گپ ها، بیشتر از آنكه ارزیابی دیگران باشد، آگاهی دادن به یكدیگر است . ما غیبت می كنیم چون غیبت كردن به ما امكان می دهد با دیگران ارتباط برقرار كنیم ، ارتباطات مان را گسترش بخشیم یا به آنها ثبات بیشتری دهیم . به همین خاطر چندان عجیب نیست كه بیشتر انرژی گفتاری انسان ها، صرف غیبت كردن از دیگران می شود. آدم ها مدام كنجكاوند بدانند برای كی ، چه مشكلی پیش آمده ، كی كجاست و چه كار می كند، دوستان و خانواده او در چه حال هستند، آیا كسی از رفتار كسی دیگری دلگیر شده است و چرا؟ آدم ها مدام به ریشه یابی روابط اجتماعی مشغولند. ما غیبت می كنیم چون ساختمان ژنتیكی ما برای غیبت طراحی شده است . به عقیده رابین دونبار غیبت كردن یكی از سیستم های دفاعی ماست كه در طول تكامل به دست آورده ایم . در واقع انسان ها با اختراع زبان توانستند تیمار كردن یكدیگر را كنار بگذارند، چرا كه این كار بشدت وقت گیر بود و در جوامع بزرگی كه بیشتر از صد عضو داشتند عملا كارایی نداشت . نظریه جفری میلر از این هم تندتر رفته و مدعی شده انسان زبان را اختراع كرده تا به كمك آن بتواند غیبت كند. زبان و گپ های دوستانه به ما امكان می دهد با هم در تماس باشیم و یكدیگر را از نظر عاطفی پشتیبانی كنیم . جفری میلر می گوید انسان زبان و هنر و فرهنگ و چیزهای نظیر آن را خلق كرد تا به بهانه آنها با جنس مخالف خود اختلاط كند و علاقه او را به خود جلب نماید. موسسه imc در تحقیقی كه روی هزار انگلیسی انجام داد متوجه شد تنها ۵ درصد از غیبت ها به نقد دیگران می پردازند. ۹۰ درصد گفتگوها درباره این است كه «چه كسی با كی چه كار كرده است » یا « در كجا چه اتفاقی افتاده است .» بسیاری از این غیبت ها بر خلاف تصور پیرامون تعریف از دیگران هستند تا منفی گویی . آدم ها درباره شغل جدید، كفش جدید و نامزد جدید دوستان شان حرف می زنند و رفتار آنها را ارزیابی می كنند. آنچه در این گپ های غیر رسمی اهمیت دارد این است كه افراد نظر خود را هم علنا و صریحا بیان كنند. غیبت كردن بهانه یی است تا آدم ها بر ارزش های مشترك خود تاكید كنند و به بیان صریح موضع گیری های اجتماعی خود بپردازند. گپ زدن پشت سر دیگران ممكن است برای دیگران زیان های غیرقابل جبرانی داشته باشد، اما برای ما خوب است . این گپ های پراكنده به سلامتی ما كمك می كند و باعث ترشح اندورفین می شود. اندورفین ، مسكن طبیعی بدن است و به ما احساس آرامش می دهد. غیبت كردن ضربان قلب را نیز پایین می آورد. هنگام غیبت مثل این است كه به بدن خود اندكی مورفین تزریق كرده ایم . غیبت فقط یك وقت گذرانی نیست ، یك فرایند درمانی است . یكی دیگر از دلایل لذت بخش بودن غیبت این است كه در آن میزانی از ریسك و خطرپذیری وجود دارد. شما هنگام صحبت درباره زندگی خصوصی دیگران ، همچون دزدی كه پا به خانه دیگری گذاشته ، دچار هیجان می شوید و آدرنالین خونتان بالا می رود. غیبت به نوعی عطش داستانگویی و گوش دادن به داستان را نیز در ما سیراب می كند. غیبت كردن به ما امكان می دهد چیزی كه در ۲۰ ثانیه اتفاق افتاده را در ۳۰ دقیقه تعریف كنیم . آدم ها در هنگام غیبت كردن همه جزییات را می كاوند تا موضوع دلچسب خود را پیدا كنند و درباره آن گپ بزنند. مقدمه چینی بحث ممكن است تا آنجا طول بكشد كه طرف مقابل بگوید « نه ، جدی می گویی ؟»! و بعد داستان آغاز می شود. امروزه ، دنیای ما آنقدر بزرگ شده كه ما دیگر فرصتی برای حرف زدن هم نداریم . ما با غریبه ها حرف نمی زنیم و آسان با دیگران دوست نمی شویم . این در حالی است كه همه انسان ها از نظر روانی و فیزیكی نیاز دارند كه در تماس روزانه با همنوعان خود باشند. آنها شاید اسم همسایه شان را هم ندانند، اما صحبت های كوتاه (حتی در حد یك سلام ) به آنها آرامش می دهد. غیبت كردن ممكن است در نگاه اول تنها تبادل اطلاعات بی فایده درباره اعضای دیگر یك گروه اجتماعی به نظر برسد، اما این كار آنقدر كه به نظر می رسد بی فایده هم نیست . به گفت وگوی ساده زیر توجه كنید: «سلام . روز خوبیه مگه نه ؟»، «آره . حال مادرتون چطوره ؟»، «بهتره . متشكرم .»، «به امید دیدار.» این حرف های ساده امنیت ذهنی و روانی هر دو طرف درگیر گفت وگو را تا چند ساعت و حتی تا چند روز تضمین می كند. در دنیای امروز، ارتباطات ما بشدت محدود و كلیشه یی شده است و فرصت برقراری ارتباط با دیگران بسیار كم و محدود است . در چنین شرایطی بسیاری از آدم ها به گوشی های موبایل شان پناه آورده اند تا بتوانند به غیبت كردن ادامه دهند و سلامت اجتماعی و روانی خود را به دست آورند. موبایل ها خط زندگی اجتماعی ما در دنیای مدرن هستند. اگر بپذیریم كه غیبت كردن ما را از استرس و فشارهای عصبی نجات می دهد و سیستم ایمنی بدن مان را تقویت می كند، باید قبول كنیم كه موبایل ها بهترین شیوه برای كاستن از استرس های روانی هستند. گوشی های موبایل امكان گپ زدن با دیگران را در هر جا و هر زمان برای ما فراهم كرده اند. موبایل ها ما را به دنیای پیش صنعتی می برد؛ روزگاری كه شهرها كوچك بودند و ساكنان یك دهكده به راحتی می توانستند با هم ارتباط برقرار كنند. موبایل ها با طرح ریزی دهكده جهانی ، ما را بار دیگر گرد هم آورده اند تا با هم در تماس باشیم و احساس دورافتادگی یا انزوا نكنیم . شركت icm در تحقیق روی هزار كاربر موبایل در انگلیس سعی كرد بفهمد آدم ها چه وقت هایی از موبایل برای غیبت استفاده می كند و این پدیده چه تاثیری بر زندگی آنها داشته است . در این تحقیق معلوم شد تنها ۱۷ درصد انگلیسی ها از موبایل شان برای كار استفاده می كنند. بسیاری از آنها گفتند از موبایل شان در مواقع اضطراری استفاده می كنند، اما این «مواقع اضطراری » نیز همان غیبت ها هستند. واقعا چه چیزی اضطراری تر از غیبت كردن وجود دارد؟! ما باید هر چه سریع تر به دیگران زنگ بزنیم و خبر جدید را به آنها مخابره كنیم . مردها نیز برخلاف ادعا تنها برای كار از موبایل هایشان استفاده نمی كنند. بیشتر غیبت های مردانه پشت گوشی های موبایل در جریان است . موبایل ها برای غیبت كردن وسایل منحصر به فردی هستند. می توان آنها را در هر زمان و هر مكانی برای غیبت كردن به كار گرفت . از سوی دیگر خصوصی بودن خطوط موبایل به آدم ها این امنیت را می دهد كه با خیال راحت رازهای شان را با هم در میان بگذارند یا رازهای دیگران را افشا كنند. وقتی موبایل كسی قطع می شود، اولین احساسی كه به او دست می دهد حس افسردگی و انقطاع از جهان بیرون است . در این شرایط فرد حس می كند آن بیرون ، اتفاق هایی جاری است كه او از آنها بی خبر مانده است . اس ام اس هم تمایل برقراری ارتباط در ما را ارضا می كند. این متون كوتاه به درد كسانی می خورند كه وقت ، انرژی یا پول كافی برای تماس های طولانی را ندارند و از این طریق خود را به دیگران متصل می كنند. پیام های اس ام اس حتی به نوجوانان كمك می كند تا زودتر از قبل وارد تعاملات اجتماعی شوند و مهارت های ارتباطی را سریع تر یاد گیرند. شما با ارسال یك اس ام اس به دیگری ، در واقع این پیام را به او می دهید كه حوصله گپ زدن درباره فلان موضوع را دارید تا در اولین دیدار یا تماس تلفنی مفصلا درباره آن صحبت كنید. پراكنده شدن دوستان و آشنایان فرصت تماس های مستقیم را از ما گرفته است و این انزوا ما را هر روز عصبی تر از دیروز می كند. در چنین دنیایی شاید موبایل ها نجات دهنده ما باشند. ما بدون موبایل احساس تنهایی و گم شدگی می كنیم . برای همین است كه هر وقت كه ترافیك یا صف سوپرماركت خسته مان می كند به موبایل های مان پناه می آوریم . موبایل ها پناهگاه روزهای افسردگی ما هستند. ما وقتی غمگینیم به موبایل های مان پناه می بریم . با یك گوشی موبایل دیگر هیچ كسی تنها نیست . آدم ها وقتی از دنیای اطراف شان خسته می شوند با فشار یك دكمه به دنیایی دیگر نقب می زنند تا از استرس های خود بكاهند. هنگام غیبت كردن پشت گوشی های موبایل احساس می كنی تو هم در آنچه در دنیای بیرون اتفاق می افتد، سهیم هستی . امروز آدم ها دیگر دوستان شان را به شام میهمان نمی كنند. آنها با موبایل های شان به كافه می روند. شاید بعد از انقلاب اول تیمارداری ، این انقلاب دوم ارتباطی انسان ها باشد. |
[TR]
[TD="bgcolor: #FFFFFF, colspan: 4, align: right"]
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="colspan: 3, align: right"]
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="colspan: 2, align: right"]گردآوری و تنظیم: گروه اجتماعی پرشین پرشیا
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="colspan: 2, align: right"][url]www.persianpersia.com/social[/URL]
[/TD]
[TD="width: 67, align: right"]
[/TD][/TR]
[TR]
[TD="width: 377, align: right"]روزنامه اعتماد[/TD]
[TD="width: 30, align: right"]:منبع[/TD]
[/TR]