كابوس، رويايي ترسناك و طولاني است كه شخص هراسان از آن بيدار مي شود. كابوس ها اغلب مانند ساير روياها در خلال خواب REM (خواب حركت سريع چشم) و پس از يك دوره طولاني REM در اواخر شب پديد مي آيند. برخي افراد در تمام طول عمر دچار كابوس هاي مكرر هستند. برخي ديگر در مواقع استرس و بيماري دچار كابوس مي شوند. حدود ۵۰ درصد جمعيت بزرگسال گهگاه دچار كابوس مي شوند. شخص پس از بيداري از روياهاي وحشتناك، به سرعت هشيار و آگاه به زمان و مكان مي شود. كابوس وابسته به اضطراب مي باشد. بزرگسالان و كودكان معمولاً قادرند متن كابوس شبانه را بلافاصله بعد از بيداري گزارش نمايند.روياها معمولاً مربوط به تهديد زندگي، امنيت يا عزت نفس هستند.
روشهای درمان بیماری
دارو درماني
معمولاً درمان خاصي براي كابوس لازم نيست. داروهايي كه خواب RAM را وقفه مي دهند، مانند ايمي پرامين، آمي تريپ تيلين و ديازپام، ممكن است از دفعات كابوس بكاهند.
رفتار درماني
براي بهبود كابوس هاي شبانه گاهگاهي اطمينان دادن و توجه به گذرا بودن عامل استرس كافي است. برخلاف باور عاميانه، بيدار كردن فردي كه دچار كابوس است مشكلي ايجاد نمي كند.
ج ) - وحشت خواب
اين اختلال عبارت است از برخاستن از خواب در ۳/۱ اول شب، درحين خواب NREM عميق (مراحل ۳و۴).
وحشت خواب با گريه يا فرياد گوشخراش همراه با تظاهرات رفتاري، اضطراب شديد تاحد حمله پانيك آغاز مي شود. به طور مشخص بيمار با حالتي وحشت زده در بستر مي نشيند، جيغ بلندي مي كشد، گاه بلافاصله بيدار مي شود و احساس وحشت شديدي به او دست مي دهد. بيمار ممكن است درحالتي از اختلال جهت يابي بيدار بماند ولي اغلب به خواب مي رود و دوره مزبور را فراموش مي كند. هر چند وحشت خواب با خوابگردي و در مواردي با شب ادراري مرتبط است ولي با كابوس كاملاً فرق دارد. بيمار عموماً رويايي را به خاطر نمي آورد ولي گاه ممكن است تصوير ذهني ترسناكي را به ياد داشته باشد. شيوع اين اختلال در پسرها بيشتر از دخترهاست و زمينه خانوادگي دارد. وحشت خواب مي تواند بازتاب ناهنجاري هاي خفيف عصبي، احتمالاً در لب گيجگاهي يا ساختمان زيرين آن باشد زيرا وقتي وحشت خواب در دوران نوجواني يا جواني آغاز مي شود، نخستين نشانه هاي صرع لوب گيجگاهي بروز مي كند ولي در موارد معمول وحشت خواب، هيچ علامتي از صرع لوب گيجگاهي يا ساير اختلالات تشنجي به صورت باليني يا در نوارهاي الكتروآنسفالوگرام مشهود نيست.
روشهای درمان بیماری
رفتار درماني
درمان اختصاصي براي اختلال وحشت خواب به ندرت ضرورت مي يابد. بررسي وضعيت هاي پراسترس خانوادگي در درمان بيماري داراي اهميت و درمان انفرادي و خانواده درماني مفيد مي باشد.
دارو درماني
در موارد نادري نياز به تجويز دارو وجود دارد. ديازپام (واليوم) در دوزهاي كم هنگام خواب سبب بهبود اختلال و گاه حذف كامل حملات مي شود.
روشهای درمان بیماری
دارو درماني
معمولاً درمان خاصي براي كابوس لازم نيست. داروهايي كه خواب RAM را وقفه مي دهند، مانند ايمي پرامين، آمي تريپ تيلين و ديازپام، ممكن است از دفعات كابوس بكاهند.
رفتار درماني
براي بهبود كابوس هاي شبانه گاهگاهي اطمينان دادن و توجه به گذرا بودن عامل استرس كافي است. برخلاف باور عاميانه، بيدار كردن فردي كه دچار كابوس است مشكلي ايجاد نمي كند.
ج ) - وحشت خواب
اين اختلال عبارت است از برخاستن از خواب در ۳/۱ اول شب، درحين خواب NREM عميق (مراحل ۳و۴).
وحشت خواب با گريه يا فرياد گوشخراش همراه با تظاهرات رفتاري، اضطراب شديد تاحد حمله پانيك آغاز مي شود. به طور مشخص بيمار با حالتي وحشت زده در بستر مي نشيند، جيغ بلندي مي كشد، گاه بلافاصله بيدار مي شود و احساس وحشت شديدي به او دست مي دهد. بيمار ممكن است درحالتي از اختلال جهت يابي بيدار بماند ولي اغلب به خواب مي رود و دوره مزبور را فراموش مي كند. هر چند وحشت خواب با خوابگردي و در مواردي با شب ادراري مرتبط است ولي با كابوس كاملاً فرق دارد. بيمار عموماً رويايي را به خاطر نمي آورد ولي گاه ممكن است تصوير ذهني ترسناكي را به ياد داشته باشد. شيوع اين اختلال در پسرها بيشتر از دخترهاست و زمينه خانوادگي دارد. وحشت خواب مي تواند بازتاب ناهنجاري هاي خفيف عصبي، احتمالاً در لب گيجگاهي يا ساختمان زيرين آن باشد زيرا وقتي وحشت خواب در دوران نوجواني يا جواني آغاز مي شود، نخستين نشانه هاي صرع لوب گيجگاهي بروز مي كند ولي در موارد معمول وحشت خواب، هيچ علامتي از صرع لوب گيجگاهي يا ساير اختلالات تشنجي به صورت باليني يا در نوارهاي الكتروآنسفالوگرام مشهود نيست.
روشهای درمان بیماری
رفتار درماني
درمان اختصاصي براي اختلال وحشت خواب به ندرت ضرورت مي يابد. بررسي وضعيت هاي پراسترس خانوادگي در درمان بيماري داراي اهميت و درمان انفرادي و خانواده درماني مفيد مي باشد.
دارو درماني
در موارد نادري نياز به تجويز دارو وجود دارد. ديازپام (واليوم) در دوزهاي كم هنگام خواب سبب بهبود اختلال و گاه حذف كامل حملات مي شود.