مراسم گلاب گیری کاشان

[rahnama]

گلاب (به ضم گاف) عرقی است که از گل به خصوصی به نام گل محمدی و یا «گل گلاب» می‌گیرند. به دلیل تقاضای بیشتر صنعت عطر‌سازی برای روغن گل، گلاب محصول جانبی نسبتاً ارزان قیمتی حساب می‌شود.

گلاب دارای طعم و بوی متمایزی است و در بعضی غذاهای کشورهای آسیایی استفاده می‌شود. در ایران در بستنی، چای و شیرینی‌ها مورد استفاده زیادی دارد.

گلاب برای اولین بار در ایران قدیم از تقطیر گل رز به دست آمد.
ایرانیان از نخستین کسانی هستند که ازدوران بسیار دور به ویژه گی های خوراک و درمانی گل سرخ پی برده اند ، رنگ و بوی خوش آن آرامش دهنده دلها و گلبرگ های سرخابی فامش همواره زینت بخش سفره‌های رنگارنگ ما و جهانیان بوده است .در کاشان صدها سال است که گل سرخ ، گل محبوب و دوست داشتنی مردم و کشاورزان بوده و هست و هیچ گلی به اندازه گل محمدی در سرودههای سرایندگان ستایش نشده است . در حال حاضر گلستان های گل محمدی دومین محصول باغی شهرستان از لحاظ وسعت سطح زیر کشت می‌باشد. وکارگاههای گلابگیری سنتی و صنعتی گل محمدی به ایجاد اشتغال مولد و تولید فراورده‌های گل برای عرضه به بازار های داخلی و ویژه صادرات به بازارهای جهانی فعال هستند . از طرفی سالانه میلیون ها نفر از دوست داران گل سرخ داخل و خارج کشور از مراسم گل چینی و گلاب گیری آن شهرستان بازدید می نمایند. سازگاری مناسب گل محمدی با آب و هوای مناطق کوهستانی و مرتفع شهرستان موجب توسعه گلستان ها و فرهنگ و هنر و تمدن دیرینه گلابگیران موجب ایجاد کارگاههای گلابگیری سنتی و صنعتی برای تولید و عرضه فراوردهها ی گل سرخ به بازارهای داخلی و خارجی گردیده است.
مراسم گلاب گیری کاشان تا ۱۳ اردیبهشت ماه ادامه دارد
اگر برای تماشای مراسم گلاب گیری به کاشان می روید حتما به خانه های تاریخی این شهرستان هم سری بزنید.

​

یادداشت های یک خبرنگار

 

[rahnama]

● نويسنده: عليرضا - مجيدي ● منبع: هفته نامه - پنجره

با آغاز فصل بهار سرتاسر ایران زمین، سرشار از زیبایی‎های نخستین فصل سال، میزبان گردش‎گرانی می‎شود که از دور و نزدیک قصد سفر کرده‎اند تا بهار را در شهرها و جای‎جای این سرزمین بیشتر باور کنند. آیین‎ها و مراسم سنتی که در این روزها در شهرهای مختلف ایران برگزار می‎شود، مقصد اصلی این گردش‎گران است؛ گردش‎گرانی که هم می‎توانند منابع گردش‎گری کشور را بیشتر و بهتر کشف کنند و هم باعث رونق صنعت گردش‎گری در گوشه و کنار آن شوند.

هر سال با آغاز اردی‎بهشت، وقتی میان کویر، زمین‎های سرسبز استان کاشان پوشیده از گل‎های صورتی‎رنگ محمدی می‎شود، عطر مست‎کننده آن، نوید آیین سنتی «گلاب‎گیری» را می‎دهد. آیینی که از سالیان دور، بهار اهالی قمصر، نایین و دیگر شهرهای کاشان را معنا می‎دهد و همین مراسم، سال‎ها مقصد اصلی سفر اکثر گردش‎گرانی است که می‎خواهند از نزدیک شاهد این آیین سنتی بهاری باشند.

جاده‎های منتهی به شهر کوچک کاشان که این سال‎ها با وجود استقبال از توریست‎های بسیار، وسعت چندانی پیدا نکرده‎اند، برای میزبانی از این گردش‎گران که گاهی روزانه تعدادشان به حدود یک میلیون نفر می‎رسد، در پنجشنبه‎ها و جمعه‎های اردی‎بهشت با ترافیک اتوبوس‎ها و سواری‎های شخصی روبه‎رو می‎شوند.

تبلیغات درباره آیین گلاب‎گیری در خارج از ایران و تبلیغات شفاهی که در خود ایران همه‎جا دهان به دهان نقل می‌شود، وجود بناهای تاریخی و جاذبه‎های گردش‎گری که می‌توانند همزمان با مراسم گلاب‎گیری مورد استفاده قرار بگیرند، نزدیکی مسیر کاشان به پایتخت، سنتی ماندن آداب گلاب‎گیری و خلق و خوی اهالی شهر کاشان و... همگی باعث شده تا «گلاب‎گیری» در شهرهای بزرگ و حتی روستاهای کاشان، هر سال با استقبال تعداد بیشتری از گردش‎گران ایرانی و خارجی روبه‎رو شود. به‎طوری‎که به گفته عباس سلیمانيان، (معاون گردش‎گري اداره ميراث فرهنگي، گردش‎گري و صنايع دستي كاشان)، تعداد تخت‎های اقامتی شهر کاشان، قمصر و نیاسر در روزهای گلاب‎گیری جواب‎گوی همه گردش‎گران نیست. بنابراین هتل‎های اميركبير (۳ ستاره)، سياح (۲ ستاره) و هتل آپارتمان‎های كوثر و گلشن و گلستان قمصر كاشان و سه مهمان‎سرای آن و حتی «خانه تاريخي احسان» هم که به صورت اقامتگاه سنتي ميزبان مسافران است، نمی‎توانند پذیرای این تعداد گردش‎گر باشند.

سلیمانیان معتقد است: «این سال‎ها که آیین گلاب‎گیری به عنوان یک جاذبه گردش‎گری، بیش از گذشته به گردش‎گران داخلی و خارجی شناسانده شده است و مراسم و جشنواره گلاب‎گیری، به‎جای یک‎روز در تمام روزهای ماه اردیبهشت معمول برگزار می‎شود، توسعه امکانات مناسب برای پذیرایی از گردش‎گران به نیاز اصلی شهرهای کاشان، قمصر و نیاسر بدل شده است. طبق آماری که ما از بازدید خانه‎های تاریخی کاشان داریم، در ماه اردیبهشت روزانه حدود یک میلیون نفر از کاشان بازدید می‎کنند که مسلما این تعداد، تنها بخشی از گردش‎گرانی هستند که برای بازدید از آیین گلاب‎گیری به استان کاشان سفر کرده‎اند. چین، ژاپن، آمریکا و اروپا و همچنین تمامی شهرهای ایران به خصوص تهران مبدا اصلی بازدید‎کنندگان از مراسم گلاب‎گیری هستند. اکثر تورهای شهرهای بزرگ، اردی‎بهشت ماه خودشان را به تورهای گلاب‎گیری اختصاص می‌دهند؛ اما متأسفانه جاده‎های منتهی به شهرهایی که مراسم گلاب‎گیری در آن‎ها انجام می‎شود و تعداد تخت‌های اقامتی این شهرها، توان پذیرایی از این تعداد میهمان را ندارند. از این‎رو، گسترش امکانات گردش‎گری برای رونق این آیین که هر ساله انجام می‎شود، از اهداف اصلی سازمان میراث و گردش‎گری کاشان است.»

نزدیک به یک قرن از عمر این آیین باستانی بهاری می‌‌گذرد و این روزها 7500 خانوار کاشانی در برزک، قمصر، مرکزي، نياسر، شهر مشکات، حومه کاشان به‎ويژه دشت ناجي‎آباد و مناطق کوهستاني آزران؛ جوشقان و کامو به کشت گل‎محمدی مشغولند. وسعت گلستان‌های گل‎محمدی کاشان به 1200 هکتار می‎رسد؛ ‌زمین‌های سبز و صورتی رنگی که علاوه‎بر جذب گردش‎گران در طول فصل گل و گلاب، برای حدود 100 هزار نفر نیز ایجاد اشتغال می‌کنند و امسال طبق پیش‌بینی جهاد کشاورزی کاشان پنج هزار تن گل محمدي از گلستان‎هاي مناطق مختلف کاشان برداشت خواهد شد و بيش از 78 ميليارد ريال درآمد ناخالص براي گل‌کاران به همراه خواهد آورد.

درآمدی که در صورت ساماندهی و برنامه‌ریزی دقیق‎تر سازمان گردش‎گری، می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای گل‌کاران، ‌گلاب‌گیران و حتی سازمان گردش‎گری کاشان باشد. دیدار از کارگاه‌های سنتی گلاب‎گیری جذاب‎ترین بخش سفر در روزهای جشن گلاب کاشان است که اگر در فضای وسیع‌تر به فعالیت بپردازند، می‌توانند روزانه بیش از یک میلیون گردش‎گر را مهمان شهر کاشان کنند.

بهترین کارگاه‌های سنتی گلاب‌گیری در قمصر و نیاسر کاشان فعالیت می‌کنند. برای مسافرت به این دو شهر، ابتدا باید خود را به کاشان رساند. قمصر در جنوب و نیاسر در غرب کاشان قرار دارد. فاصله تهران تا کاشان 246 کیلومتر است. از کاشان تا قمصر و نیاسر هم حدود 30 کیلومتر و بهترین زمان برای گشت‎و‎گذار میان باغ‌های گل‎محمدی و دیدن مراسم گلاب‎گیری؛ قبل از طلوع آفتاب تا یک ساعت بعد از آن است.

شهر تاریخی کاشان که قدمتش به آخرین دوره‌های يخچالي زمين‎شناسي برمي‎گردد و به خاطر 5000 سال سابقه هنر و معماري و آراستگي و پاكيزگي شهري در دوره اسلامي به «دروازه تمدن جهان» معروف شده بود، برای جذب گردش‎گران داخلی و به‎خصوص خارجی، تنها متکی بر مراسم گلاب‌گیری نیست. اگر عازم کاشان می‌شوید، یک روز فرصت بسیار کمی است، برای آن‎که بتوانید از همه جاذبه‌های این شهر دیدن کنید.

باغ فین، چشمه سليمانيه،‌ مسجد جامع کاشان، خانه تاريخي عباسيان که شامل سه خانه است و حدود سال 1245 به وسيله پدربزرگ آيت‎ا... سيدمحمد علوي بروجردي ساخته شده، خانه تاريخي عامري‎ها که به عنوان بزرگ‎ترين خانه تاريخي ايران به‎جامانده معماري دوره زنديه تا دوره قاجار است که با معماري سنتي و متناسب با اقليم كاشان بنا شده، مجموعه تاريخي بازار كاشان، تپه‎هاي سيلك، قلعه تاريخي جلالي، مجموعه يخچال‎هاي قديمي، برج و باروي يك‎هزار ساله كاشان، مسجد و مدرسه تاريخي آقابزرگ، كاروانسراي ميرپنج و... از دیدنی‎های دیگر شهر کاشان هستند که روزانه قابلیت میزبانی از صدها هزار گردش‎گر را دارند.