تداوم احساس غم و یاس به افسردگی و ناامیدی می‌انجامد که از آن گریزی نیست.
غم نوعی احساس طبیعی است که در واکنش به شرایط ناخوشایند و وقایع ناراحت کننده پدید می‌آید. این حالت معمولا با اضطراب، کاهش انرژی بدن، کسالت عمومی و خواب کم همراه است.
معمولاً حوادث و رویدادها تغییر می‌کنند، مشکلات حل می‌شوند و این تغییرات خلق و خویی برطرف می‌شود. ولی تداوم احساس غم و یاس به افسردگی و ناامیدی می‌انجامد که از آن گریزی نیست.
علائم افسردگی
- خلق افسرده مانند: احساس غمگینی، درماندگی، احساس پوچی و همچنین گریه کردن بی‌مورد
- کاهش قابل ملاحظه علاقه نسبت به تمام فعالیت ها یا فقدان احساس لذت
- کاهش یا افزایش اشتها
- بی‌خوابی یا پرخوابی که بی‌خوابی شایع تر است
- کندی روانی حرکتی
- کاهش یا افزایش میل جنسی که کاهش آن شایع تر است
- خستگی یا فقدان انرژی
- احساس بی‌ارزشی یا گناه بیجا
- کاهش تمرکز و به دنبال آن کاهش قدرت تفکر و تصمیم گیری
- افکار خودکشی تکرار شونده
اگر فردی پنج مورد یا بیشتر از علائم ذکر شده در بالا را به مدت دو هفته داشته باشد، بیمار افسرده است و باید به روانپزشک مراجعه کند. البته باید حداقل یکی از دو علامت، خلق افسرده و از دست دادن لذت را نیز داشته باشد.
شخص نباید علایم ناشی از تاثیر داروی تجویزی یا مورد سوء مصرف و یا نوعی بیماری جسمی مثل کم‌کاری تیروئید را داشته باشد.
بیمار افسرده را باید تشویق کرد که از گوشه گیری پرهیز کرده و فعالیت های اجتماعی مناسبی داشته باشد. ولی نباید او را به فعالیتهایی وادار کرد که به علت تمرکز ضعیف یا کندی، احتمال شکست در آنها وجود دارد
علائم جسمانی بعضی مواقع، افراد افسرده با شکایت های جسمانی و درد مراجعه می‌کنند. این علائم شامل: مشکلات شکمی، سوء‌هاضمه، نفخ، کاهش اشتها، تپش قلب، احساس ناراحتی در قفسه سینه، سردرد، درد گردن، درد پشت و شانه‌ها می‌باشد.
علل افسردگی
- عوامل ژنتیکی
- نوع شخصیت فرد
- عوامل محیطی
- بیماری های جسمانی و معلولیت جسمانی
- وقایع پراسترس زندگی
سروتونین و افسردگی
شواهد روز افزونی از اختلالات بیوشیمیایی در بیماران افسرده وجود دارد، ولی ماهیت آنها هنوز مشخص نیست. بررسی ها نشان داده که در مایع مغزی- نخاعی بیماران افسرده، غلظت سروتونین (هورمون شادی)، پایین می‌باشد. همچنین سطح کورتیزول (هورمون استرس) خون در نیمی از بیماران افسرده بالا می‌باشد.
درمان افسردگی
برخی روانشناسان، درمان افسردگی را به معنای تولدی دوباره می‌شناسند. فردی که یک مرحله از افسردگی را پشت سر گذاشته و درمان شده است، توان مقابله با مشکلات در این فرد بالا می رود و نگرش او به زندگی واقع‌بینانه‌تر می‌شود.
روان درمانی
افسردگی اگر خفیف باشد، می‌توان با استفاده از روش های روان درمانی، حمایت های اجتماعی و حل مسئله ، آن را درمان کرد.
برای درمان روان شناختی نباید با گذشته بیمار مبارزه کرد و یا بیش از حد به گذشته پرداخت، زیرا خلق او را بیشتر سرکوب می‌کند.
در مورد داغ‌دیدگی، بیمار را باید تشویق کرد که در مورد احساسات خود با دیگران صحبت کند و مشکلات خود را با دیگران در میان بگذارد.
بیمار افسرده را باید تشویق کرد که از گوشه گیری پرهیز کرده و فعالیت های اجتماعی مناسبی داشته باشد. ولی نباید او را به فعالیتهایی وادار کرد که به علت تمرکز ضعیف یا کندی، احتمال شکست در آنها وجود دارد.
تشویق کردن بیمار برای انجام کارهای بدنی از جمله ورزش و استحمام روزانه و مرتب کردن ظاهر و پوشیدن لباس های مرتب و ... برای درمان مفید است.
درمان دارویی
روانپزشک برای فرد بیمار، داروی مناسب را تجویز می کند. اثر داروهای ضد افسردگی پس از حداقل دو هفته مصرف، دیده می شود.
درمان با الکتروشوک
اثر درمانی این روش نسبت به درمان دارویی سریع تر دیده می شود و بیشتر در افسردگی های شدید موثر است. در این روش بعد از بیهوش کردن بیمار، به وی شوک الکتریکی داده می‌شود.
بیمارانی که کاهش وزن شدید، بیدار شدن در صبح زود، کندی حرکتی و هذیان دارند، اثر این روش در آنها بهتر خواهد بود.
افرادی که تمایل دارند شب ها تا دیروقت بیدار بمانند که اصطلاحا به آنها «بوف» می گویند، خیلی بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی، استرس و یا حتی اضافه وزن هستند
دین درمانی بررسی ها نشان داده که بیمارانی که اعتقاد به مذهب و دین دارند، کمتر به افسردگی مبتلا می‌شوند و در صورت ابتلا، پاسخ خوبی به درمان نشان می دهند.
رضایت الهی و درمان افسردگی
دین اسلام برای پیشگیری از افسردگی راهکارهایی را ارایه کرده که عبارت است از: یاد خدا و متصل شدن به دریای رحمت الهی. حضرت علی (ع) نیز در نهج البلاغه می فرمایند: چیزی جز خدا، تو را آرام نمی کند.
ارتباط های صحیح و درمان افسردگی
حضرت علی (ع) می فرمایند:
- روابط خود را با افراد با شخصیت و اصیل و خاندان های صالح و خوش سابقه برقرار ساز و پس از آن با مردمان شجاع و سخاوتمند و افراد بزرگوار، چرا که آنها کانون گرم و مراکز نیکی هستند.
- قلب ها افسرده می شوند همچون بدن ها، برای رفع ملامت آنها، سخنان حکمت آمیز و جالب انتخاب کنید.
استفاده صحیح از فرصت های زندگی و درمان افسردگی
امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند: از دست دادن فرصت ها، غصه آفرین است و واگذاری نتیجه امور به خداوند، مهم ترین عامل برای جلوگیری اضطراب و افسردگی است.
فروتنی و درمان افسردگی
حضرت علی (ع) می فرمایند: حلقه های زنجیر خودبرتربینی را از گردن فرو نهید و فروتنی و تواضع را سنگر میان خود و دشمنانتان (ابلیس و سپاهیانش) برگزینید.
دیر خوابیدن و افسردگی
افرادی که تمایل دارند شب ها تا دیروقت بیدار بمانند که اصطلاحا به آنها «بوف» می گویند، خیلی بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی، استرس و یا حتی اضافه وزن هستند.
از سوی دیگر اشخاصی که صبح ها زودتر و راحت تر از خواب بیدار می شوند و سریع تر به انجام کارهای روزانه خود می پردازند، اغلب شادتر و سالم تر هستند و از نظر تناسب اندام و مقابله با چاقی نیز در وضعیت بهتری قرار دارند. افراد سحرخیز به طور متوسط تا ساعت 7 صبح از خواب بیدار می شوند، در حالی که اشخاص بوف معمولا تا ساعت 9 صبح برخاستن از رختخواب را طول می دهند.
رنگ ها و افسردگی
افراد سالم رنگ‌های سبز، آبی و صورتی را انتخاب می کنند. آن ها رنگ های قهوه ای، خاکستری و مشکی را نمی پسندند.
در بیماران دچار بیماری روانی، رنگ سرخ، جایگزین رنگ صورتی است. همچنین این افراد رنگ زرد را نمی‌پسندند. بیماران دچار افسردگی شدید، رنگ‌های تیره و به ویژه مشکی را می پسندند.
مواد غذایی مفید در افسردگی
- چای سبز
- ماهی
- روغن زیتون
- چربی‌های ضروری : یکی از روش‌های کمک به روحیه فرد، خوردن چربی به مقدار کافی و نه زیاد است.
- قهوه و مواد دیگر حاوی کافئین : افرادی که دچار افسردگی هستند، معمولا از کافئین برای بالابردن انرژی خود استفاده می‌کنند. کافئین، سیستم عصبی را تحریک می‌کند. تحریک بیش از حد سیستم عصبی می‌تواند باعث افزایش سطح اضطراب شود. اضطراب و افسردگی معمولا دست در دست هم حرکت می‌کنند و این امر، بهبودی را دشوارتر می‌سازد. پس به اندازه قهوه بنوشید، نه زیاد.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان