فعلا شهروندان با دیدن تابلوی بزرگی که رویش نوشته شده «مصرف سرانه انرژی در ایران 4 برابر استاندارد جهانی است» خود را اسراف کار دانسته و با نوعی عذاب وجدان، سعی می‌کنند به هماهنگی روانی با اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها برسند. اینکه چه مقدار از مصرف بالا اما به شهروندان و چه مقدار به استانداردها و محصولات تولیدی تعلق دارد موضوع دیگری است که دست کم در این برهه، تبلیغاتی برای آن دیده نمی‌شود. بنزین از جمله این حامل هاست. به طور سنتی صاحبان خودرو متهم به استفاده زیاد از بنزین می‌شوند اما مقایسه مصرف بنزین در ایران و کشورهای دیگر می‌تواند نکات جالب دیگری را مشخص کند.
تفاوت در میانگین مصرف صفر کیلومترها
مصرف خودروهای تولید داخل از سوی سازمان‌های نظارتی 2 برابر و از سوی خودروسازان وطنی، یک و نیم برابر مصرف جهانی اعلام شده است. استاندارد مصرف سوخت در کشورهای اروپایی 5.6 لیتر در هر صد کیلومتر است. در ایران، خودروهای نو میانگینی در حدود 9 لیتر دارند. در این مقایسه آماری و با ارفاق این عدد 8.6 لیتر در صد کیلومتر یعنی یک و نیم برابر خودروهای خارجی در نظر گرفته می‌شود. این عدد البته با توجه به کیفیت پایین سوخت و استهلاک بالا رویایی بوده و شاید فقط در سال اول استفاده از یک خودرو صفر کیلومتر تحقق یابد. فعلا تا همین جا هر خودرو ایرانی صفر کیلومتر یک و نیم برابر متوسط جهانی بنزین مصرف می‌کند که هیچ ارتباطی به شهروندان نداشته و فقط باعث خالی شدن جیب‌های آنها می‌شود.
تفاوت 30 میلیون لیتر بنزین در ابتدای کار
این اما فقط بخش کمی از اسراف بنزین است و با بررسی بیشتر می‌توان به نتایج جالب‌تری رسید. هم اینک در کشور حدود 12 میلیون خودرو وجود دارد. اگر از این تعداد، 10 میلیون خودرو به محصولات پر تیراژ سواری و وانت اختصاص یابد و تمامی این 10 میلیون خودرو، صفر کیلومتر در نظر گرفته شود، به این معنی خواهد بود که این 10 میلیون خودرو در هر صد کیلومتر با توجه به مصرف یک و نیم برابری نسبت به 10 میلیون خودروی خارجی (سه لیتر اضافه مصرف در هر 100 کیلومتر)، 30 میلیون لیتر بنزین بیشتری مصرف می‌کند.
این عدد در خوشبینانه‌ترین شرایط حاصل شده و اگر آمار بالای خودروهای فرسوده (حدود 2 میلیون) و خودروهایی که پس از یک تا سه سال از تولید، مصرفشان افزایش می‌یابد و همچنین کیفیت پایین سوخت را که باعث افزایش مصرف می‌شود محاسبه کنیم عدد به دست آمده فعلی بسیار کوچک‌تر از آن خواهد شد.
9 میلیارد لیتر بنزین سالانه بیشتر
در ایالات متحده موسسات اجاره و شرکت‌های لیزینگ خودرو مالیات‌های خود را پس از طی 18 هزار مایل در سال افزایش می‌دهند. اگر بر همین مبنای تجربی، میزان مصرف سالانه یک خودرو را 18 هزار مایل فرض کنیم می‌توان به تفاوت‌های ملموس‌تری در مصرف بنزین سالانه رسید. 18 هزار مایل معادل 28 هزار و 800 کیلومتر است که در این مقایسه آماری به صورت رند با کمی افزایش 30 هزار کیلومتر در نظر می‌شود. این عدد یعنی میانگین مقدار مسیر پیموده شده در یک سال توسط یک خودرو است. با توجه به اینکه این عدد کمی بالاتر در نظر گرفته شد، میزان سوخت خودروهای داخلی نسبت به خارجی نیز نه دو برابر بلکه همان یک و نیم برابر در نظر گرفته می‌شود. (یعنی هر خودرو در هر 100 کیلومتر سه لیتر بیشتر نسبت به خودرو خارجی مصرف می‌کند)
حال اگر 10 میلیون خودرو ایرانی در یک سال 30 هزار کیلومتر طی کنند و در هر صد کیلومتر 3 لیتر از خودرو مشابه خارجی بیشتر مصرف داشته باشند به این نتیجه خواهیم رسید که هر خودرو با این پیمایش نسبت به نمونه خارجی در یک سال 900 لیتر بیشتر بنزین مصرف خواهد کرد. 10 میلیون خودرو نیز 9 میلیارد لیتر بیشتر از 10 میلیون خودرو مشابه خارجی بنزین خواهند سوزاند.
اگر این 9 میلیارد لیتر را باقیمت لیتری 700 تومان که قیمت مبنای بنزین فوب خلیج فارس درکشورمان است در نظر بگیریم به رقم نجومی 6300 میلیارد تومان می‌رسیم.
حال اگر فرض کنیم خودروهای داخلی همان استاندارد مصرف خودروهای مشابه خارجی را داشتند و می‌توانستیم این 9 میلیارد لیتر را صادر کنیم با ارز حاصل از آن سالانه 450 هزاردستگاه خودرو نو با استاندارد جهانی وارد کشور می‌شد تا جایگزین خودروهای پر مصرف داخلی و فرسوده‌هایی که سالهاست خودروسازان کشورمان قادر به جایگزینی آنها نیستند شود و یا با ارز حاصل از آن هرسال یک مجموعه به وسعت و توان تولیدی برابر گروه صنعتی ایران خودرو و البته با تولید محصولاتی به روز در کشور می‌شد ساخت.
150 روز بنزین می‌سوزد
میانگین مصرف روزانه بنزین در کشور پیش از هدفمندسازی یارانه ها به طور میانگین حدود 60 میلیون لیتر بود. 9 میلیارد لیتری که به دلیل مصرف بالای خودروهای داخلی در کشور سالانه اضافه بر استاندارد جهانی می‌سوزد با احتساب 60میلیون لیتر مصرف روزانه، می‌تواند 150 روز بنزین کشور را تامین کند. یعنی در این 150 روز، مصرف کننده داخلی به هیچ وجه مقصر نبوده بلکه به دلیل استانداردهای پایین و مصرف بالای خودروها نسبت به نمونه‌های خارجی، هزینه بیشتری نیز پرداخته است.
در این مقایسه البته باید یک امتیاز کوچک برای خودروساز در نظر گرفت و آن تبخیر سوخت در حمل و نقل و جایگاه‌ها است که به پای خودروساز نوشته شد. اما همزمان باید به این هم اشاره کرد که این اعداد فقط از خودروهای صفر کیلومتر به دست آمده و اگر قرار بر محاسبه مصرف خودروهایی با عمر بالا باشد ارقام فوق به ضرر خودروساز جابجا خواهد شد.
در هر صورت همین مقایسه کوچک نشان می‌دهد در مصرف بیشتری که نسبت به استانداردهای جهانی وجود دارد سهم شهروندان کمتر از تبلیغات فعلی بوده و شاید اگر نفع شهروندان مورد نظر باشد، بیشتر باید به خودروسازان، استانداردها و کیفیت سوخت توجه کرد.
چرا که در واقع هدر رفتن این حجم از بنزین یارانه پنهانی است که دولت به دلیل حمایت از خودروسازان از جیب مردم به آنها پرداخت می کند.
تفاوت در میانگین مصرف صفر کیلومترها
مصرف خودروهای تولید داخل از سوی سازمان‌های نظارتی 2 برابر و از سوی خودروسازان وطنی، یک و نیم برابر مصرف جهانی اعلام شده است. استاندارد مصرف سوخت در کشورهای اروپایی 5.6 لیتر در هر صد کیلومتر است. در ایران، خودروهای نو میانگینی در حدود 9 لیتر دارند. در این مقایسه آماری و با ارفاق این عدد 8.6 لیتر در صد کیلومتر یعنی یک و نیم برابر خودروهای خارجی در نظر گرفته می‌شود. این عدد البته با توجه به کیفیت پایین سوخت و استهلاک بالا رویایی بوده و شاید فقط در سال اول استفاده از یک خودرو صفر کیلومتر تحقق یابد. فعلا تا همین جا هر خودرو ایرانی صفر کیلومتر یک و نیم برابر متوسط جهانی بنزین مصرف می‌کند که هیچ ارتباطی به شهروندان نداشته و فقط باعث خالی شدن جیب‌های آنها می‌شود.
تفاوت 30 میلیون لیتر بنزین در ابتدای کار
این اما فقط بخش کمی از اسراف بنزین است و با بررسی بیشتر می‌توان به نتایج جالب‌تری رسید. هم اینک در کشور حدود 12 میلیون خودرو وجود دارد. اگر از این تعداد، 10 میلیون خودرو به محصولات پر تیراژ سواری و وانت اختصاص یابد و تمامی این 10 میلیون خودرو، صفر کیلومتر در نظر گرفته شود، به این معنی خواهد بود که این 10 میلیون خودرو در هر صد کیلومتر با توجه به مصرف یک و نیم برابری نسبت به 10 میلیون خودروی خارجی (سه لیتر اضافه مصرف در هر 100 کیلومتر)، 30 میلیون لیتر بنزین بیشتری مصرف می‌کند.
این عدد در خوشبینانه‌ترین شرایط حاصل شده و اگر آمار بالای خودروهای فرسوده (حدود 2 میلیون) و خودروهایی که پس از یک تا سه سال از تولید، مصرفشان افزایش می‌یابد و همچنین کیفیت پایین سوخت را که باعث افزایش مصرف می‌شود محاسبه کنیم عدد به دست آمده فعلی بسیار کوچک‌تر از آن خواهد شد.
9 میلیارد لیتر بنزین سالانه بیشتر
در ایالات متحده موسسات اجاره و شرکت‌های لیزینگ خودرو مالیات‌های خود را پس از طی 18 هزار مایل در سال افزایش می‌دهند. اگر بر همین مبنای تجربی، میزان مصرف سالانه یک خودرو را 18 هزار مایل فرض کنیم می‌توان به تفاوت‌های ملموس‌تری در مصرف بنزین سالانه رسید. 18 هزار مایل معادل 28 هزار و 800 کیلومتر است که در این مقایسه آماری به صورت رند با کمی افزایش 30 هزار کیلومتر در نظر می‌شود. این عدد یعنی میانگین مقدار مسیر پیموده شده در یک سال توسط یک خودرو است. با توجه به اینکه این عدد کمی بالاتر در نظر گرفته شد، میزان سوخت خودروهای داخلی نسبت به خارجی نیز نه دو برابر بلکه همان یک و نیم برابر در نظر گرفته می‌شود. (یعنی هر خودرو در هر 100 کیلومتر سه لیتر بیشتر نسبت به خودرو خارجی مصرف می‌کند)
حال اگر 10 میلیون خودرو ایرانی در یک سال 30 هزار کیلومتر طی کنند و در هر صد کیلومتر 3 لیتر از خودرو مشابه خارجی بیشتر مصرف داشته باشند به این نتیجه خواهیم رسید که هر خودرو با این پیمایش نسبت به نمونه خارجی در یک سال 900 لیتر بیشتر بنزین مصرف خواهد کرد. 10 میلیون خودرو نیز 9 میلیارد لیتر بیشتر از 10 میلیون خودرو مشابه خارجی بنزین خواهند سوزاند.
اگر این 9 میلیارد لیتر را باقیمت لیتری 700 تومان که قیمت مبنای بنزین فوب خلیج فارس درکشورمان است در نظر بگیریم به رقم نجومی 6300 میلیارد تومان می‌رسیم.
حال اگر فرض کنیم خودروهای داخلی همان استاندارد مصرف خودروهای مشابه خارجی را داشتند و می‌توانستیم این 9 میلیارد لیتر را صادر کنیم با ارز حاصل از آن سالانه 450 هزاردستگاه خودرو نو با استاندارد جهانی وارد کشور می‌شد تا جایگزین خودروهای پر مصرف داخلی و فرسوده‌هایی که سالهاست خودروسازان کشورمان قادر به جایگزینی آنها نیستند شود و یا با ارز حاصل از آن هرسال یک مجموعه به وسعت و توان تولیدی برابر گروه صنعتی ایران خودرو و البته با تولید محصولاتی به روز در کشور می‌شد ساخت.
150 روز بنزین می‌سوزد
میانگین مصرف روزانه بنزین در کشور پیش از هدفمندسازی یارانه ها به طور میانگین حدود 60 میلیون لیتر بود. 9 میلیارد لیتری که به دلیل مصرف بالای خودروهای داخلی در کشور سالانه اضافه بر استاندارد جهانی می‌سوزد با احتساب 60میلیون لیتر مصرف روزانه، می‌تواند 150 روز بنزین کشور را تامین کند. یعنی در این 150 روز، مصرف کننده داخلی به هیچ وجه مقصر نبوده بلکه به دلیل استانداردهای پایین و مصرف بالای خودروها نسبت به نمونه‌های خارجی، هزینه بیشتری نیز پرداخته است.
در این مقایسه البته باید یک امتیاز کوچک برای خودروساز در نظر گرفت و آن تبخیر سوخت در حمل و نقل و جایگاه‌ها است که به پای خودروساز نوشته شد. اما همزمان باید به این هم اشاره کرد که این اعداد فقط از خودروهای صفر کیلومتر به دست آمده و اگر قرار بر محاسبه مصرف خودروهایی با عمر بالا باشد ارقام فوق به ضرر خودروساز جابجا خواهد شد.
در هر صورت همین مقایسه کوچک نشان می‌دهد در مصرف بیشتری که نسبت به استانداردهای جهانی وجود دارد سهم شهروندان کمتر از تبلیغات فعلی بوده و شاید اگر نفع شهروندان مورد نظر باشد، بیشتر باید به خودروسازان، استانداردها و کیفیت سوخت توجه کرد.
چرا که در واقع هدر رفتن این حجم از بنزین یارانه پنهانی است که دولت به دلیل حمایت از خودروسازان از جیب مردم به آنها پرداخت می کند.