سیاره ی مشتری به دلیل عظمت و بزرگی اش در اساطیر روم باستان، پادشاه خدایان بود. این سیاره باعث بروز انقلابی نو در علم نجوم شده، هنگامی که گالیله در سال ۱۶۱۰، چهار قمر بزرگ آن با نام های آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو که در حال حاضر با نام های قمرهای گالیله ای شناخته می شوند را کشف کرد. این اولین بار بود که دیده می شد اجرام آسمانی به دور زمین نمی چرخند که همین مسئله، اولین اثبات در دیدگاه کوپرنیکی بود که زمین مرکز جهان نمی باشد.
مشتری عظیم ترین سیاره ی منظومه ی شمسی، تقریباً دو برابر مجموع جرم تمامی سیارات این منظومه می باشد، که در گذشته ۸۰ برابر جرم کنونی اش بوده است؛ همین امر این سیاره را بیشتر به یک ستاره تبدیل کرده است. اتمسفر آن عمدتاً شبیه خورشید، ترکیب هیدروژن و هلیوم، بوده که چهار قمر بزرگ و قمرهای کوچک بسیاری در مدار، اطراف آن می چرخند. مشتری، خود به تنهایی مدل کوچکی از منظومه ی شمسی می باشد. حجم آن ۱۲۰۰ برابر زمین است.
نوارهای رنگی مشتری در کمربند تیره و مناطق روشن آن توسط بادهای قویِ از شرق به غرب، در اتمسفر بالایی آن ایجاد شده است. این بادها در هر ساعت ۴۰۰ مایل سرعت دارند. (۶۴۰ کیلومتر در ساعت)
ابرهای سفید در مناطق روشن از کریستال های آمونیاک منجمد شده، ساخته شده در حالی که ابرهای تیره تر، تولید شده از دیگر مواد شیمیایی، در کمربند تیره مشتری قابل رؤیت است. در عمیق ترین پوسته ی بیرونی،ابرهای آبی رنگ یافت می شود.
بدون شک فوق العاده ترین شاخصه ی سیاره ی مشتری، وجود نقطه ی قرمز بزرگ، که بیش از ۳۰۰ سال از تاریخ کشف آن می گذرد، می باشد. نقطه ی قرمز بزرگ در وسیع ترین قسمت خود، سه برابر قطر زمین وسعت دارد. این نقطه که معمولاً از رنگ قرمز آجری به قهوه ای تغییر رنگ می دهد، از مقدار کمی گوگرد و فسفر موجود در کریستال های آمونیاک در ابرهای مشتری ایجاد شده است. هر چند وقت یک بار به نظر می رسد این نقطه ی غول پیکر به طور کامل محو می شود.
میدان مغناطیسی عظیم الجثه ی مشتری از تمامی سیارات دیگر منظومه ی شمسی، قوی تر می باشد، که این بار ۲۰۰۰۰ برابر میدان مغناطیسی زمین است. همین میدان، ذرات الکتریکی باردار و الکترون ها را در یک کمربند قوی از بار به تله انداخته که به طور منظم موجب انفجار قمرهای این سیاره می گردد. این سطح تابش ۱۰۰۰بار کشنده تر از سطح باری است که انسان را می کشد و حتی باعث صدمه زدن به فضاپیمای گالیله ناسا پروب، با آن شدت محافظت، نیز گردیده است. گلنتوسفر مشتری که از این رشته ها و ذرات تشکیل شده است، در حدود ۶۰۰۰۰۰ تا ۲ میلیون مایل (۱ تا ۳ میلیون کیلومتر) به سمت خورشید در حال بزرگ تر شدن است.
چرخش مشتری سریع تر از هر سیاره ی دیگری در منظومه ی شمسی است و تقریباً ۱۰ ساعت برای تکمیل یک نوبه در محور خود طول می کشد، در مقایسه با زمین که این چرخش ۲۴ ساعت به طول می انجامد. در واقع این چرخش سریع باعث برآمدگی در استوا و مسطح شدن در قطب ها شده است. همین امر موجب گشته تا این سیاره در حدود ۷ درصد در خط استوا پهن تر از دو قطب آن باشد. امواج رادیویی مشتری به قدری قوی است که به راحتی بر روی زمین قابل شناسایی است.
ویژگی های ساختاری مشتری:
• ترکیب اتمسفری (حجم): ۸۹٫۸ درصد هیدروژن مولکولی، ۱۰٫۲ درصد هلیوم، مقدار جزئی متان، آمونیاک، هیدروژن، اتان، آب، ذرات یخ آمونیاک معلق در هوا، ذرات یخ آب معلق در هوا، ذرات هیدروسولفید آمونیاک معلق در هوا.
• میدان مغناطیسی: تقریباً ۲۰۰۰۰ بار قوی تر از زمین.
• ترکیبات شیمیایی: هسته ی متراکمی از ترکیبات نامشخص توسط یک لایه ی غنی از هلیوم و هیدروژن مایع فلزی احاطه، که در فضایی از هیدروژن مولکولی پیچیده شده است.
• ساختار داخلی: هسته داخلی سیاره مشتری ۱۰ برابر از جرم کلی زمین کوچک تر است (ترستان گویلوت، “فضای داخلی از سیاره های غول پیکر در داخل و خارج منظومه ی شمسی:”علوم جلد ۲۸۶(۵۴۳۷) ص ۷۲-۷۷٫ اکتبر ۱۹۹۱)
این هسته توسط یک لایه از هیدروژن فلزی مایع، در یک فضای محصور از هیدروژن مایع و گاز هیدروژن، احاطه شده است.
قمرهای مشتری:
مشتری دارای حداقل ۶۳ قمر است که اغلب توسط رومیان باستان نام گذاری شده اند. چهار تا از بزرگ ترین قمرهای مشتری در حال حاضر با نام های آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو توسط خود گالیله کشف شده اند.
- گانیمد: بزرگ ترین قمر در منظومه ی شمسی، حتی از عطارد و پلوتون نیز بزرگ تر است. هم چنین این تنها قمری است که در خود میدان الکتریکی دارد.
- آیو فعال ترین جرم آتشفشانی در منظومه ی شمسی است. با گردش آیو به دور مشتری، گرانش عظیم این سیاره باعث جزر و مد در سطح جامد آیو شده که ۳۰۰ فوت (۱۰۰ متر) آن را به بالا می آورد. این حرارت به اندازه ای بوده که برای انجام فعالیت های آتشفشانی کافی است.
- اروپا: پوسته ی یخی اروپا عمدتاً از آب یخ ساخته شده است. اقیانوس های یخی نیز ممکن است در زیر پوسته ی گانیمد و کالیستو وجود داشته باشد. کالیستو دارای کم ترین بازتاب، یا بازتاب در میان چهار قمر گالیله ای است. همین امر حاکی از آن است که گمان می رود سطح آن پوشیده از صخره های تاریک و بی رنگ باشد.
منبع: www.space.com
مترجم: خانم پریس بشیری نژاد
تابش
مشتری عظیم ترین سیاره ی منظومه ی شمسی، تقریباً دو برابر مجموع جرم تمامی سیارات این منظومه می باشد، که در گذشته ۸۰ برابر جرم کنونی اش بوده است؛ همین امر این سیاره را بیشتر به یک ستاره تبدیل کرده است. اتمسفر آن عمدتاً شبیه خورشید، ترکیب هیدروژن و هلیوم، بوده که چهار قمر بزرگ و قمرهای کوچک بسیاری در مدار، اطراف آن می چرخند. مشتری، خود به تنهایی مدل کوچکی از منظومه ی شمسی می باشد. حجم آن ۱۲۰۰ برابر زمین است.
نوارهای رنگی مشتری در کمربند تیره و مناطق روشن آن توسط بادهای قویِ از شرق به غرب، در اتمسفر بالایی آن ایجاد شده است. این بادها در هر ساعت ۴۰۰ مایل سرعت دارند. (۶۴۰ کیلومتر در ساعت)
ابرهای سفید در مناطق روشن از کریستال های آمونیاک منجمد شده، ساخته شده در حالی که ابرهای تیره تر، تولید شده از دیگر مواد شیمیایی، در کمربند تیره مشتری قابل رؤیت است. در عمیق ترین پوسته ی بیرونی،ابرهای آبی رنگ یافت می شود.
بدون شک فوق العاده ترین شاخصه ی سیاره ی مشتری، وجود نقطه ی قرمز بزرگ، که بیش از ۳۰۰ سال از تاریخ کشف آن می گذرد، می باشد. نقطه ی قرمز بزرگ در وسیع ترین قسمت خود، سه برابر قطر زمین وسعت دارد. این نقطه که معمولاً از رنگ قرمز آجری به قهوه ای تغییر رنگ می دهد، از مقدار کمی گوگرد و فسفر موجود در کریستال های آمونیاک در ابرهای مشتری ایجاد شده است. هر چند وقت یک بار به نظر می رسد این نقطه ی غول پیکر به طور کامل محو می شود.
میدان مغناطیسی عظیم الجثه ی مشتری از تمامی سیارات دیگر منظومه ی شمسی، قوی تر می باشد، که این بار ۲۰۰۰۰ برابر میدان مغناطیسی زمین است. همین میدان، ذرات الکتریکی باردار و الکترون ها را در یک کمربند قوی از بار به تله انداخته که به طور منظم موجب انفجار قمرهای این سیاره می گردد. این سطح تابش ۱۰۰۰بار کشنده تر از سطح باری است که انسان را می کشد و حتی باعث صدمه زدن به فضاپیمای گالیله ناسا پروب، با آن شدت محافظت، نیز گردیده است. گلنتوسفر مشتری که از این رشته ها و ذرات تشکیل شده است، در حدود ۶۰۰۰۰۰ تا ۲ میلیون مایل (۱ تا ۳ میلیون کیلومتر) به سمت خورشید در حال بزرگ تر شدن است.
چرخش مشتری سریع تر از هر سیاره ی دیگری در منظومه ی شمسی است و تقریباً ۱۰ ساعت برای تکمیل یک نوبه در محور خود طول می کشد، در مقایسه با زمین که این چرخش ۲۴ ساعت به طول می انجامد. در واقع این چرخش سریع باعث برآمدگی در استوا و مسطح شدن در قطب ها شده است. همین امر موجب گشته تا این سیاره در حدود ۷ درصد در خط استوا پهن تر از دو قطب آن باشد. امواج رادیویی مشتری به قدری قوی است که به راحتی بر روی زمین قابل شناسایی است.
ویژگی های ساختاری مشتری:
• ترکیب اتمسفری (حجم): ۸۹٫۸ درصد هیدروژن مولکولی، ۱۰٫۲ درصد هلیوم، مقدار جزئی متان، آمونیاک، هیدروژن، اتان، آب، ذرات یخ آمونیاک معلق در هوا، ذرات یخ آب معلق در هوا، ذرات هیدروسولفید آمونیاک معلق در هوا.
• میدان مغناطیسی: تقریباً ۲۰۰۰۰ بار قوی تر از زمین.
• ترکیبات شیمیایی: هسته ی متراکمی از ترکیبات نامشخص توسط یک لایه ی غنی از هلیوم و هیدروژن مایع فلزی احاطه، که در فضایی از هیدروژن مولکولی پیچیده شده است.
• ساختار داخلی: هسته داخلی سیاره مشتری ۱۰ برابر از جرم کلی زمین کوچک تر است (ترستان گویلوت، “فضای داخلی از سیاره های غول پیکر در داخل و خارج منظومه ی شمسی:”علوم جلد ۲۸۶(۵۴۳۷) ص ۷۲-۷۷٫ اکتبر ۱۹۹۱)
این هسته توسط یک لایه از هیدروژن فلزی مایع، در یک فضای محصور از هیدروژن مایع و گاز هیدروژن، احاطه شده است.
قمرهای مشتری:
مشتری دارای حداقل ۶۳ قمر است که اغلب توسط رومیان باستان نام گذاری شده اند. چهار تا از بزرگ ترین قمرهای مشتری در حال حاضر با نام های آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو توسط خود گالیله کشف شده اند.
- گانیمد: بزرگ ترین قمر در منظومه ی شمسی، حتی از عطارد و پلوتون نیز بزرگ تر است. هم چنین این تنها قمری است که در خود میدان الکتریکی دارد.
- آیو فعال ترین جرم آتشفشانی در منظومه ی شمسی است. با گردش آیو به دور مشتری، گرانش عظیم این سیاره باعث جزر و مد در سطح جامد آیو شده که ۳۰۰ فوت (۱۰۰ متر) آن را به بالا می آورد. این حرارت به اندازه ای بوده که برای انجام فعالیت های آتشفشانی کافی است.
- اروپا: پوسته ی یخی اروپا عمدتاً از آب یخ ساخته شده است. اقیانوس های یخی نیز ممکن است در زیر پوسته ی گانیمد و کالیستو وجود داشته باشد. کالیستو دارای کم ترین بازتاب، یا بازتاب در میان چهار قمر گالیله ای است. همین امر حاکی از آن است که گمان می رود سطح آن پوشیده از صخره های تاریک و بی رنگ باشد.
منبع: www.space.com
مترجم: خانم پریس بشیری نژاد
تابش