هومبه به، (به انگلیسی: Humbaba) یا در بعضی نسخ خومبه به (به انگلیسی: Xumbaba) که تلفظ قدیمی ترش هو وه وه (به انگلیسی: Huvava) است، در اساطیر اکدی، غولی مخوف و کهنسال و مخلوق شمش، خدای خورشید بود. خومبه به نگهبان جنگل سدر خدایان بود و به علت گناهان فراوان به دستور شمش و به دست گیل گمش و انکیدو کشته شد.مشخصات ظاهری
در حماسه ی گیل گمش، خومبه به موجودی هراسناک است و خدایان او را چنین آفریده اند تا آدمیان را از نزدیک شدن به جنگل سدر خدایان بترساند.
خومبه به موجودی با پنجه هایی مثل شیر، پاهایی با چنگال های کرکس، شاخ های گاو نر و تنی پوشیده از فلس های مفرغ توصیف می شود که در انتهای دمش سر ماری است و تیر و نیزه بر فلس های مفرغی اش کارگر نیست.
انکیدو، خومبه به را چنین توصیف می کند:
«خومبه به فریادش غریو طوفان بزرگ است، دهانش آتش است و دَمش مرگ.»
«او زورمندی سخت است، هیچ گاه نمی خسبد. خومبه به را ور خدا زورمندی بخشیده است و ادد غریو تندروارش، انلیل اش هفت خوف موهبت فرموده تا از دست ناخوردگی جنگل سدر بنان اش خاطر آسوده باشد.
خومبه به که تنها وظیفه داشت آدمیان را از ورود به جنگل خدایان بازدارد، شروع به کشتن کسانی کرد که به جنگل نزدیک می شدند. همچنین او از مرز خویش پا فراتر نهاد. از جنگل به دشت می آمد تا آدمیان را برماند.
به همین دلیل، شمش، خدای آفتاب، به گیل گمش گفت: «با یار خود برخیز تا با خومبه به پیکار کنی... خومبه به در امان من گناهان بسیار کرده است. به راه افتید و او را به خون در کشید.» از این رو گیل گمش با یاری انکیدو به جنگل خدایان می روند تا او را بکشند.
گیل گمش با تبرزین به خومبه به ضربه ای می زند و خومبه به، زخمی، می افتد. خومبه به از گیل گمش طلب بخشش می کند، اما انکیدو گیل گمش را متقاعد به کشتن او می کند. خومبه به، تلاشی برای گریختن می کند، اما گیل گمش سرش را از پشت می برد.
سپس پیکرش را به صحرا می کشند تا خوراک کرکس ها شود. و سرش را به نشانه ی پیروزی بر چوبی می زنند و با خود به اوروک می برند. در برخی از نسخه ها، دو قهرمان با هم، سر او را در کیسه ی چرمی ای می اندازند و نزد انلیل، خدایی که خومبه به را نگهبان جنگل کرده است، می برند و او را خشمگین می سازند
در حماسه ی گیل گمش، خومبه به موجودی هراسناک است و خدایان او را چنین آفریده اند تا آدمیان را از نزدیک شدن به جنگل سدر خدایان بترساند.
خومبه به موجودی با پنجه هایی مثل شیر، پاهایی با چنگال های کرکس، شاخ های گاو نر و تنی پوشیده از فلس های مفرغ توصیف می شود که در انتهای دمش سر ماری است و تیر و نیزه بر فلس های مفرغی اش کارگر نیست.
انکیدو، خومبه به را چنین توصیف می کند:
«خومبه به فریادش غریو طوفان بزرگ است، دهانش آتش است و دَمش مرگ.»
«او زورمندی سخت است، هیچ گاه نمی خسبد. خومبه به را ور خدا زورمندی بخشیده است و ادد غریو تندروارش، انلیل اش هفت خوف موهبت فرموده تا از دست ناخوردگی جنگل سدر بنان اش خاطر آسوده باشد.
خومبه به که تنها وظیفه داشت آدمیان را از ورود به جنگل خدایان بازدارد، شروع به کشتن کسانی کرد که به جنگل نزدیک می شدند. همچنین او از مرز خویش پا فراتر نهاد. از جنگل به دشت می آمد تا آدمیان را برماند.
به همین دلیل، شمش، خدای آفتاب، به گیل گمش گفت: «با یار خود برخیز تا با خومبه به پیکار کنی... خومبه به در امان من گناهان بسیار کرده است. به راه افتید و او را به خون در کشید.» از این رو گیل گمش با یاری انکیدو به جنگل خدایان می روند تا او را بکشند.
گیل گمش با تبرزین به خومبه به ضربه ای می زند و خومبه به، زخمی، می افتد. خومبه به از گیل گمش طلب بخشش می کند، اما انکیدو گیل گمش را متقاعد به کشتن او می کند. خومبه به، تلاشی برای گریختن می کند، اما گیل گمش سرش را از پشت می برد.
سپس پیکرش را به صحرا می کشند تا خوراک کرکس ها شود. و سرش را به نشانه ی پیروزی بر چوبی می زنند و با خود به اوروک می برند. در برخی از نسخه ها، دو قهرمان با هم، سر او را در کیسه ی چرمی ای می اندازند و نزد انلیل، خدایی که خومبه به را نگهبان جنگل کرده است، می برند و او را خشمگین می سازند