وبلاگ نويس ها ، زيباتر بنويسيد!
اين يادداشت، هيچ ربطي به موضوع ويراستاري و شيوهي نگارش و رسمالخط و... ندارد. هنوز هستند خيليها که مقدماتيترين الفباي فني نگارش در کامپيوتر و براي وب را يا نميدانند، يا ميدانند و رعايت نميکنند. هنوز هستند کساني که از من ميپرسند چگونه ميتوانند “نيمفاصله» ايجاد کنند يا اصلا “نيمفاصله" يعني چه؟ نقطهگذاري درست يعني چه؟ مگر پرانتز و گيومه گذاشتن هم شيوهي خاصي دارد؟در اين يادداشت بدون وارد شدن به موضوع رسمالخط و ويرايش، الفباي فني نگارش در کامپيوتر و براي وب را به “سادهترين» زباني که بلدم، مينويسم.
پس دو نکته را يادآوري ميکنم؛ نخست اين که مخاطب اين دستورالعمل کسانياند که يا متوجه غلطهاي فني نگارشيشان (در وب) نيستند، يا کسانياند که متوجهاند، ولي هنوز دقيقا نميدانند چه بايد بکنند. و دوم اين که اين نکات دقيقا "الفبا"ست. اگر نوشتن روي کاغذ نيازمند دانستن الفباي نگارش است، براي نوشتن در کامپيوتر و براي وب (يا وبلاگ) بايد چند نکتهي فني زير را هم بر آن الفباي نخستين اضافه کنيد؛ در غير اين صورت، آدم يا وبلاگنويس بيسوادي محسوب ميشويد (با عرض معذرت از دوستان بزرگوار و فرهيختهاي که هنوز در اين مورد تنبلي ميکنند).
نيمفاصله چيست؟
براي ايجاد فاصله ميان کلمات، ما از کليد space استفاده ميکنيم که به آن اصطلاحا ميگوييم "فاصله". اما يک نوع فاصله هم براي ما فارسينويسان هست که به آن ميگوييم "نيمفاصله" که با زدن همزمان دو کليد shift و space ايجاد ميشود. استفادهي همزمان از اين دو کليد، بدون اين که از نظر ظاهري ميان دو کلمه فاصله ايجاد کند، باعث ميشود اين دو کلمه به هم نچسبند. در غالب ويندوزها "نيمفاصله" يا همان shift + space عمل نميکند که به آن هم ميرسيم.
دقيقتر بگو نيمفاصله چيست؟
معمولا "فاصله" را ميان هر دو کلمهي مستقل ايجاد ميکنيم، مثل همين فاصلههايي که بين کلمات اين سطر ميبينيد. اما برخي کلمهها هستند که از چندپاره تشکيل شدهاند، ولي در مجموع يک کلمه محسوب ميشوند، مثل "ميشود"، "رفتهاند"، "دستها"، "همهي" يا همين کلمهي "نيمفاصله". اگر دقت کنيد، ميبينيد که مثلا کلمهي "ميشود" از دو بخش "مي" و "شود" تشکيل شده، ولي براي ايجاد فاصله ميان آنها از space استفاده نشده. به عبارت سادهتر اين دو بخش هم جدا هستند و هم کنار هم نشستهاند چون از shift + space براي ايجاد فاصله ميان آنها استفاده شده.
چه فايدهاي دارد؟
وقتي ميان اجزاي يک کلمه، به جاي space از shift + space استفاده کنيم، هم ظاهر متنمان زيباتر ميشود و از شلختگي پرهيز کردهايم، و هم اتفاق بزرگي براي ماشين زباننفهمي به نام کامپيوتر ميافتد که تقريبا از آن غافلايم. کامپيوتر هر کلمهاي را که با space از ديگري جدا شده باشد، يک واحد مجزا حساب ميکند، ولي اگر در ميان اين کلمه از "نيمفاصله" يا همان shift + space استفاده شده باشد، همهي آن را يک واحد مجزا محسوب ميکند. با دوبار کليک کردن روي کلمات مختلف ميتوانيد اين وضعيت را آزمايش کنيد. اگر مايل نيستيد متنتان از نظر ظاهري زيبا و منظم به نظر برسد و اين خاصيت کامپيوتر هم برايتان مهم نيست، دستِکم به اين نکته توجه کنيد که نمايش نوشتههاي شما در وب کيفيتي نسبي دارد. اگر خود را به مرور مقيد کنيد که «فاصله» و «نيمفاصله» را بهجا استفاده کنيد، خواهيد ديد که پايان سطرهاي نوشتهي شما در وبلاگ يا سايتتان، اينقدر آشفته نميشود. همين الان نگاهي به سايت يک خبرگزاري بکنيد يا يک وبلاگ دمدست؛ ميبينيد که «مي» فعلهاي مضارع در انتهاي سطرها جدا افتاده يا مثلا کلمهاي در پايان سطر آمده و «ها» جمع آن افتاده اول سطر پايين و... در حالي که اگر اين فاصلهها به «نيمفاصله» تبديل شوند، اجزاي کلمههاي واحد در هر شرايطي کنار هم ميايستند، بدون که به هم چسبيده باشند.
موارد کاربرد نيمفاصله چيست؟
«مي» افعال مضارع، «ها» جمع، پسوند فعلها، و کلمههايي که از دو يا چند جزء تشکيل شدهاند. بهخصوص کساني که در نوشتن از قاعدههاي گوناگون «جدانويسي» پيروي ميکنند، بيشتر به اين «نيمفاصله»ي نازنين نياز دارند.
کامپيوتر من «نيمفاصله» ندارد، چه کنم؟
روي اينلينککليک کنيد و يک برنامهي بسيار سبک را (به اسم traylayout-1.2 ) دانلود کنيد. اين يک فايل zip است. آن را از حالت زيپ خارج کنيد و روي آيکون برنامه کليک کنيد. بلافاصله به سمت راست نوار پايين desktop شما يک علامت تازه اضافه ميشود. بدون نياز به وارد شدن به اين برنامه، از اين پس شما در هر محيطي از ويندوز که تايپ کنيد(نتپد يا ورد يا هر محيط ديگر) امکان ايجاد «نيمفاصله» را نيز داريد؛ کافيست به جاي زدن کليد space کليد shift را بگيرد و همزمان کليد space را بزنيد و از زندگي لذت ببريد. احتمالا تا چند روز کمي کند خواهيد بود ولي اگر تحمل کنيد، خيلي زود عادت خواهيد کرد.
برنامهي «تريليآوت (traylayout-1.2)» فقط به همين درد ميخورد؟
علاوه بر امکان ايجاد «نيمفاصله»، با اين برنامه ميتوانيد حتي کليدهاي کيبورد خود را به دلخواه خود تعريف کنيد. کافيست روي آيکون برنامه راستکليک کنيد و بعد از انتخاب گزينهي «آرايش صفحه کليد» قولنج کيبوردتان را بگيريد. به اين ترتيب که بعد از کليک روي «آرايش صفحه کليد» تصويري از کيبورد شما ظاهر ميشود. روي کليد هر کاراکتر که ميخواهيد جاي آن را تغيير دهيد، کليک ميکنيد، در صفحهي جديد که باز ميشود تمام کاراکترها در دستهبنديهاي مختلف در اختيار شما قرار ميگيرد. کاراکتر دلخواهتان را انتخاب ميکنيد، سپس روي گزينهي «قبول» کليک ميکنيد؛ به همين سادگي! اگر به سراغش رفتيد، توصيه ميکنم اعداد رديف بالاي کيبورد خود را يکي يکي با اعداد فارسي جايگزين کنيد و هنگام تايپ از آنها استفاده کنيد تا اعداد ميان نوشتههاي شما روي وب، در هر ويندوزي به شکل فارسي ديده شوند.
هر بار بايد روي آيکون اين برنامه کليک کنم تا اجرا شود؟
اگر ويندوزتان xp است، در درايوي که ويندوز xp نصب شده (غالبا c) اين مسير را دنبال کنيد:
Documents and settings / all users / start menu / programs / startup
حالا از روي آيکون آن برنامه با راستکليک يک کپي بگيريد و در فولدر startup پيست کنيد، بعد هم رياستارت. از اين پس نيازي به هربار اجراي برنامه نخواهيد داشت.
الفباي نگارش در کامپيوتر و براي وب فقط همين نيمفاصله بود؟
نه! دو تا نکتهي بسيار مهم ديگر هم هست. نخست علامتهاي نگارشي مثل نقطه، ويرگول، نقطهويرگول، علامت سؤال، علامت تعجب، سهنقطه و... شيوهي تايپ اين علائم بسيار ساده است. فاصله انداختن بين علامتهايي چون [. ، ؛ : ؟ !] با کلمهي قبلي غلط است و فاصله نينداختن بين آنها و کلمهي بعديشان هم به همچنين. درست اين است:
[کلمه] [علامت نقطهگذاري] [فاصله يا همان space][کلمه بعد]
پس متوجه باشيد که قبل از يکي اين علامتها کليد space را نزنيد، و نيز متوجه باشيد که بعد از علامتها حتما کليد space را بزنيد. رعايت اين شيوه، هم شکل ظاهري متن را زيباتر ميکند و هم باعث ميشود نقطهگذاريهاي متن شما در هر حالتي از ديده شدن در مونيتور و يا چاپ شدن روي کاغذ، به هيچ وجه از انتهاي سطر پايين نيفتند. هنگام استفاده از سهنقطه [...] هم بدون هيچ فاصلهاي از کلمهي قبل، سه نقطه (دقيقا سه نقطه، نه کمتر و نه بيشتر) پشت سر هم تايپ کنيد؛ اين جوري...
نکتهي دوم يادت رفت!
دومي و در واقع آخري مربوط است به استفاده از علامتهايي مثل پرانتز، کروشه، آکولاد و گيومه (““[{}]»“). براي اينها هم دقيقا يک فرمول بسيار ساده وجود دارد، دقت کنيد: هر کدام از اين علامتها را که باز ميکنيد، قبلش بايد space را زده باشيد تا با کلمهي قبلي فاصله ايجاد شود، اما بعد از علامت به هيچوجه کليد space را نزنيد و فاصله ايجاد نکنيد. براي بستن علامت هم دقيقا برعکس عمل کنيد؛ يعني بدون هيچ فاصلهاي از کلمهي قبلي، علامت را ببنديد، ولي بعد از آن کليد space را بزنيد و به نوشتن ادامه دهيد. نمونهي اين شيوه را ميتوانيد در جملاتي از سطرهاي بالا که داخل پرانتز آمدهاند، ببينيد. به اين مثال هم ميتوانيد توجه کنيد تا دقيقا دريابيد ماجرا چيست: «براي نگارش در کامپيوتر و براي وب بايد اصول آن را (بهعنوان الفبا) رعايت کرد«.
در جملهي بالا هم به وضعيت گيومه دقت کنيد و هم به وضعيت پرانتز. اين توضيح تکراريست که رعايت اين شيوه هم علاوه بر زيبا کردن ظاهر متن، باعث ميشود اين علامتها همواره و در هر حالتي از نمايش و پرينت، سر جاي اصليشان باشند و تکان نخورند.
تمام شد؟
به عنوان الفباي فني، بله تمام شد. ممنون که با دقت خوانديد و ممنون که از اين پس رعايت ميکنيد و ممنون که به ديگران هم توصيه ميکنيد رعايت کنند. تکرار ميکنم که اين يادداشت هيچ ربطي به موضوع ويرايش و رسمالخط و درستنويسي ندارد، بلکه صرفا مربوط است به ابتداييترين قوانين تايپ کردن، خصوصا براي وبلاگنويسها. شخصا نميتوانم تصور کنم کسي براي نوشتهاش اهميت و جديت قائل باشد، ولي به ظاهر و آداب نوشتن اهميتي ندهد. من يکي نوشتههايي اينچنين را هميشه از سر بيحوصلگي ميخوانم، چون احساس ميکنم اين نوشتهها آنقدر براي مؤلفشان اهميت نداشته که با ظاهري درست و خوشايند آن را تحويل من بدهد، من چرا بايد آن را جدي بگيرم؟
منبع : وب زیست
اين يادداشت، هيچ ربطي به موضوع ويراستاري و شيوهي نگارش و رسمالخط و... ندارد. هنوز هستند خيليها که مقدماتيترين الفباي فني نگارش در کامپيوتر و براي وب را يا نميدانند، يا ميدانند و رعايت نميکنند. هنوز هستند کساني که از من ميپرسند چگونه ميتوانند “نيمفاصله» ايجاد کنند يا اصلا “نيمفاصله" يعني چه؟ نقطهگذاري درست يعني چه؟ مگر پرانتز و گيومه گذاشتن هم شيوهي خاصي دارد؟در اين يادداشت بدون وارد شدن به موضوع رسمالخط و ويرايش، الفباي فني نگارش در کامپيوتر و براي وب را به “سادهترين» زباني که بلدم، مينويسم.
پس دو نکته را يادآوري ميکنم؛ نخست اين که مخاطب اين دستورالعمل کسانياند که يا متوجه غلطهاي فني نگارشيشان (در وب) نيستند، يا کسانياند که متوجهاند، ولي هنوز دقيقا نميدانند چه بايد بکنند. و دوم اين که اين نکات دقيقا "الفبا"ست. اگر نوشتن روي کاغذ نيازمند دانستن الفباي نگارش است، براي نوشتن در کامپيوتر و براي وب (يا وبلاگ) بايد چند نکتهي فني زير را هم بر آن الفباي نخستين اضافه کنيد؛ در غير اين صورت، آدم يا وبلاگنويس بيسوادي محسوب ميشويد (با عرض معذرت از دوستان بزرگوار و فرهيختهاي که هنوز در اين مورد تنبلي ميکنند).
نيمفاصله چيست؟
براي ايجاد فاصله ميان کلمات، ما از کليد space استفاده ميکنيم که به آن اصطلاحا ميگوييم "فاصله". اما يک نوع فاصله هم براي ما فارسينويسان هست که به آن ميگوييم "نيمفاصله" که با زدن همزمان دو کليد shift و space ايجاد ميشود. استفادهي همزمان از اين دو کليد، بدون اين که از نظر ظاهري ميان دو کلمه فاصله ايجاد کند، باعث ميشود اين دو کلمه به هم نچسبند. در غالب ويندوزها "نيمفاصله" يا همان shift + space عمل نميکند که به آن هم ميرسيم.
دقيقتر بگو نيمفاصله چيست؟
معمولا "فاصله" را ميان هر دو کلمهي مستقل ايجاد ميکنيم، مثل همين فاصلههايي که بين کلمات اين سطر ميبينيد. اما برخي کلمهها هستند که از چندپاره تشکيل شدهاند، ولي در مجموع يک کلمه محسوب ميشوند، مثل "ميشود"، "رفتهاند"، "دستها"، "همهي" يا همين کلمهي "نيمفاصله". اگر دقت کنيد، ميبينيد که مثلا کلمهي "ميشود" از دو بخش "مي" و "شود" تشکيل شده، ولي براي ايجاد فاصله ميان آنها از space استفاده نشده. به عبارت سادهتر اين دو بخش هم جدا هستند و هم کنار هم نشستهاند چون از shift + space براي ايجاد فاصله ميان آنها استفاده شده.
چه فايدهاي دارد؟
وقتي ميان اجزاي يک کلمه، به جاي space از shift + space استفاده کنيم، هم ظاهر متنمان زيباتر ميشود و از شلختگي پرهيز کردهايم، و هم اتفاق بزرگي براي ماشين زباننفهمي به نام کامپيوتر ميافتد که تقريبا از آن غافلايم. کامپيوتر هر کلمهاي را که با space از ديگري جدا شده باشد، يک واحد مجزا حساب ميکند، ولي اگر در ميان اين کلمه از "نيمفاصله" يا همان shift + space استفاده شده باشد، همهي آن را يک واحد مجزا محسوب ميکند. با دوبار کليک کردن روي کلمات مختلف ميتوانيد اين وضعيت را آزمايش کنيد. اگر مايل نيستيد متنتان از نظر ظاهري زيبا و منظم به نظر برسد و اين خاصيت کامپيوتر هم برايتان مهم نيست، دستِکم به اين نکته توجه کنيد که نمايش نوشتههاي شما در وب کيفيتي نسبي دارد. اگر خود را به مرور مقيد کنيد که «فاصله» و «نيمفاصله» را بهجا استفاده کنيد، خواهيد ديد که پايان سطرهاي نوشتهي شما در وبلاگ يا سايتتان، اينقدر آشفته نميشود. همين الان نگاهي به سايت يک خبرگزاري بکنيد يا يک وبلاگ دمدست؛ ميبينيد که «مي» فعلهاي مضارع در انتهاي سطرها جدا افتاده يا مثلا کلمهاي در پايان سطر آمده و «ها» جمع آن افتاده اول سطر پايين و... در حالي که اگر اين فاصلهها به «نيمفاصله» تبديل شوند، اجزاي کلمههاي واحد در هر شرايطي کنار هم ميايستند، بدون که به هم چسبيده باشند.
موارد کاربرد نيمفاصله چيست؟
«مي» افعال مضارع، «ها» جمع، پسوند فعلها، و کلمههايي که از دو يا چند جزء تشکيل شدهاند. بهخصوص کساني که در نوشتن از قاعدههاي گوناگون «جدانويسي» پيروي ميکنند، بيشتر به اين «نيمفاصله»ي نازنين نياز دارند.
کامپيوتر من «نيمفاصله» ندارد، چه کنم؟
روي اينلينککليک کنيد و يک برنامهي بسيار سبک را (به اسم traylayout-1.2 ) دانلود کنيد. اين يک فايل zip است. آن را از حالت زيپ خارج کنيد و روي آيکون برنامه کليک کنيد. بلافاصله به سمت راست نوار پايين desktop شما يک علامت تازه اضافه ميشود. بدون نياز به وارد شدن به اين برنامه، از اين پس شما در هر محيطي از ويندوز که تايپ کنيد(نتپد يا ورد يا هر محيط ديگر) امکان ايجاد «نيمفاصله» را نيز داريد؛ کافيست به جاي زدن کليد space کليد shift را بگيرد و همزمان کليد space را بزنيد و از زندگي لذت ببريد. احتمالا تا چند روز کمي کند خواهيد بود ولي اگر تحمل کنيد، خيلي زود عادت خواهيد کرد.
برنامهي «تريليآوت (traylayout-1.2)» فقط به همين درد ميخورد؟
علاوه بر امکان ايجاد «نيمفاصله»، با اين برنامه ميتوانيد حتي کليدهاي کيبورد خود را به دلخواه خود تعريف کنيد. کافيست روي آيکون برنامه راستکليک کنيد و بعد از انتخاب گزينهي «آرايش صفحه کليد» قولنج کيبوردتان را بگيريد. به اين ترتيب که بعد از کليک روي «آرايش صفحه کليد» تصويري از کيبورد شما ظاهر ميشود. روي کليد هر کاراکتر که ميخواهيد جاي آن را تغيير دهيد، کليک ميکنيد، در صفحهي جديد که باز ميشود تمام کاراکترها در دستهبنديهاي مختلف در اختيار شما قرار ميگيرد. کاراکتر دلخواهتان را انتخاب ميکنيد، سپس روي گزينهي «قبول» کليک ميکنيد؛ به همين سادگي! اگر به سراغش رفتيد، توصيه ميکنم اعداد رديف بالاي کيبورد خود را يکي يکي با اعداد فارسي جايگزين کنيد و هنگام تايپ از آنها استفاده کنيد تا اعداد ميان نوشتههاي شما روي وب، در هر ويندوزي به شکل فارسي ديده شوند.
هر بار بايد روي آيکون اين برنامه کليک کنم تا اجرا شود؟
اگر ويندوزتان xp است، در درايوي که ويندوز xp نصب شده (غالبا c) اين مسير را دنبال کنيد:
Documents and settings / all users / start menu / programs / startup
حالا از روي آيکون آن برنامه با راستکليک يک کپي بگيريد و در فولدر startup پيست کنيد، بعد هم رياستارت. از اين پس نيازي به هربار اجراي برنامه نخواهيد داشت.
الفباي نگارش در کامپيوتر و براي وب فقط همين نيمفاصله بود؟
نه! دو تا نکتهي بسيار مهم ديگر هم هست. نخست علامتهاي نگارشي مثل نقطه، ويرگول، نقطهويرگول، علامت سؤال، علامت تعجب، سهنقطه و... شيوهي تايپ اين علائم بسيار ساده است. فاصله انداختن بين علامتهايي چون [. ، ؛ : ؟ !] با کلمهي قبلي غلط است و فاصله نينداختن بين آنها و کلمهي بعديشان هم به همچنين. درست اين است:
[کلمه] [علامت نقطهگذاري] [فاصله يا همان space][کلمه بعد]
پس متوجه باشيد که قبل از يکي اين علامتها کليد space را نزنيد، و نيز متوجه باشيد که بعد از علامتها حتما کليد space را بزنيد. رعايت اين شيوه، هم شکل ظاهري متن را زيباتر ميکند و هم باعث ميشود نقطهگذاريهاي متن شما در هر حالتي از ديده شدن در مونيتور و يا چاپ شدن روي کاغذ، به هيچ وجه از انتهاي سطر پايين نيفتند. هنگام استفاده از سهنقطه [...] هم بدون هيچ فاصلهاي از کلمهي قبل، سه نقطه (دقيقا سه نقطه، نه کمتر و نه بيشتر) پشت سر هم تايپ کنيد؛ اين جوري...
نکتهي دوم يادت رفت!
دومي و در واقع آخري مربوط است به استفاده از علامتهايي مثل پرانتز، کروشه، آکولاد و گيومه (““[{}]»“). براي اينها هم دقيقا يک فرمول بسيار ساده وجود دارد، دقت کنيد: هر کدام از اين علامتها را که باز ميکنيد، قبلش بايد space را زده باشيد تا با کلمهي قبلي فاصله ايجاد شود، اما بعد از علامت به هيچوجه کليد space را نزنيد و فاصله ايجاد نکنيد. براي بستن علامت هم دقيقا برعکس عمل کنيد؛ يعني بدون هيچ فاصلهاي از کلمهي قبلي، علامت را ببنديد، ولي بعد از آن کليد space را بزنيد و به نوشتن ادامه دهيد. نمونهي اين شيوه را ميتوانيد در جملاتي از سطرهاي بالا که داخل پرانتز آمدهاند، ببينيد. به اين مثال هم ميتوانيد توجه کنيد تا دقيقا دريابيد ماجرا چيست: «براي نگارش در کامپيوتر و براي وب بايد اصول آن را (بهعنوان الفبا) رعايت کرد«.
در جملهي بالا هم به وضعيت گيومه دقت کنيد و هم به وضعيت پرانتز. اين توضيح تکراريست که رعايت اين شيوه هم علاوه بر زيبا کردن ظاهر متن، باعث ميشود اين علامتها همواره و در هر حالتي از نمايش و پرينت، سر جاي اصليشان باشند و تکان نخورند.
تمام شد؟
به عنوان الفباي فني، بله تمام شد. ممنون که با دقت خوانديد و ممنون که از اين پس رعايت ميکنيد و ممنون که به ديگران هم توصيه ميکنيد رعايت کنند. تکرار ميکنم که اين يادداشت هيچ ربطي به موضوع ويرايش و رسمالخط و درستنويسي ندارد، بلکه صرفا مربوط است به ابتداييترين قوانين تايپ کردن، خصوصا براي وبلاگنويسها. شخصا نميتوانم تصور کنم کسي براي نوشتهاش اهميت و جديت قائل باشد، ولي به ظاهر و آداب نوشتن اهميتي ندهد. من يکي نوشتههايي اينچنين را هميشه از سر بيحوصلگي ميخوانم، چون احساس ميکنم اين نوشتهها آنقدر براي مؤلفشان اهميت نداشته که با ظاهري درست و خوشايند آن را تحويل من بدهد، من چرا بايد آن را جدي بگيرم؟
منبع : وب زیست