پیشينهء تاريخی افغانستان
درساحه افغانستان امروز انسانها از دورهاي بسيارقديم زندگي داشتند .
نام « افغان » درمنابع تاريخي قرن ششم ميلادي ياد شده . اين منابع تاريخي دلالت دارد كه نخستين دولت درين جا دريك هزارسال قبل ازميلاد بوجوآمد كه عبارت ازتأسيس دولت باختريا بكتري ميباشد .
در ادوارقديم وقرون وسطي حدود افغانستان وسعت داشته، ازممالك بزرگ شرق ميانه وآسياي جنوب غربي محسوب ميشد . باختر وزمين ها سمت جنوب آن تا بحر هند ودرياي سند درسالهاي پنجصد سي ونهم وپنجصد سي ام قبل ازميلاد درقلمرو دولت هخامنشيان .2 – كوروش 3 – بوده است.
باختريكي ازايالات مترقي امپراتوري هخامنشيان بود . ازين سرزمين راه هاي تجارتي ازآسياي ميانه وايران به هندوستان ميگذشت، درقرون چهارم – سوم قبل ازميلاد درافغانستان دين بودائي شيوع يافت . درسال 329ق م باختر را اسكندر مقدوني گشود. درقرون پنجم- ششم ميلادي هيطاليان ودرقرون هفتم – هشتم ميلادي عربها اين سرزمين را تصرف كردنــد.
درقرن هفتم ميلادي دين اسلام دراين سرزمين اشاعه يافت وازاوايل قـرن نهم ميلادي به بعد درافـغانستان سلاله هاي طاهريان ، صفاريان و سامانيان حكمراني كردند درقرن دهم تا سيزدهم ميلادي درساحه افغانستان دولت هاي بزرگ فيودالي غزنويان ‹ پايتخت شهرغزنه › وغوريان بوجود آمده – علم ومدنيت رو به ترقي نهاد. بعد ازان مـغولهـا وتيموريان برافغانستان مسلط شدند .
همانطوريکه گفته آمد، سرزمینی که امروز افغانستان نامیده میشود، تاخت و تازهای اقوام گوناگون و جهانگشایان و مهاجمان بیشماری را به یاد دارد. بخشهای گوناگونی از افغانستان طی سالهای طولانی با شاهنشاهیهای همسایه، تاریخ مشترک داشته و یا بخشی از آنها بودهاند. از اقوام آریایی و شاهان هخامنشی، همچنین اسکندر، مسمانان، و مغولان تا نیروهای تحت نفوذ شوروی بر این سرزمین حکم راندهاند و تاریخی پرحادثه را برایش رقم زدهاند.
بر اساس منابع داخلی، نام کشور امروزی افغانستان، در دوره های پیش از تاریخ آریانا، پس از حمله اسکندر مقدونی باخترو در دوره اسلامی خراسان بوده است.
احمد شاه درانی از شاهان پشتون افغانستان، در سال 1744 میلادی، نام این کشور را به طور رسمی افغانستان نامید. افغان (در لغت به معنای ناله و فغان) نامی بوده است که به اقوام پشتون گفته می شده و اکنون، به هر تبعه کشور افغانستان، افغان گفته می شود.
قسمتی از سرزمین کنونی افغانستان،(شامل هرات) تا ۱۵۰ سال پيش بخشی از خاک ایران بود که بر پایهء پیمان پاریس و در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار از ایران جدا شد.
حكومت سدوزيي ـ پادشاهي احمدشاه
اولين دولت افغاني با تاج گذاري احمد شاه دراني در 1747 در شهر قندهار به وجود آمد و تشكيلات دولتي ودرباري را همانند نمونه هايي از حكومت ايران كه صفوي و افشاري معمول بود بنا نهاد و براي نخستين بار نام « افغانستان» در ادبيات سياسي وارد شد و اين سرزمين با اين نام معرفي شد.
ادامه دهنده سلسله سدوزايي:
1 – تيمورشاه دراني ، بعد از احمد شاه (جون 1773 م) به اريكه قدرت نشست و پايتخت را از قندهار به كابل انتقال داده پس از مرگ تيمور شاه (1793 م) حكومت افغان دچار تزلزل و درگيري خانوادگي شد.
2 – شاه زمان
3 – شاه محمود (1801)
4 – شاه شجاع
5 – شاه محمود (بار دوم 1809 م) با سقوط شاه محمود در سال 1818 م طومار خانواده تيمور و سلسله سدوزايي بسته شد.
حكومت محمد زايي ها
جمهوريت افغانستان
2/در سال 1352 ه. ش پادشاهي در افغانستان پرونده اش بسته شد و توسط محمد داوودخان حكومت جمهوري برقرار گرديد و وي كابينه اش را اعلام كرد. اين جمهوريت در 7 ثور 1357 ساقط شد.
دولت كودتاها
پس از 7 ثور 1357 ش افغانستان دستخوش كودتاها و جنگ شد كه به قرار ذيل است:
1) كودتاي نورمحمد تركي در هفتم ثور 1357 ش عليه جمهوريت محمد داوود خان و برقراري جمهوري دموكراتيك خلق افغانستان
2) در تاريخ 25 سنبله 1358 ش حفيظ الله امين يكي از اعضاي كابينه تركي، رژيم تركي را سقوط داده و خود به قدرت رسيد.
3) در تاريخ 6 جدي 1358 ش « ببرك كارمل» قدرت را به دست گرفت و همگام با اين «كودتا» حضور ارتش سرخ شوروي در افغانستان صورت گرفت.
جمهوری اسلامی
4) مورخ 14 جوزا 1361 دكتر حبيب الله مقام رهبري حزب دموكراتيك خلق افغانستان را احراز كرد.و به تاريخ 27 حمل 1371 از قدرت كناره گرفت و عبدالرحيم هاتف بعنوان كفيل رياست جمهوري برگزيده شد و پس از مدتي مورخه ماه ثور 1371( 1992 م) حكومت كمونيستي بدست مجاهديني كه عليه 24/4اين رژيم مي جنگيد، سقوط كرد و بدين ترتيب حكومت مجاهدين سركار آمدو جنگ داخلي شدت يافت. که در اين دوره نخست صبغت الله مجددی رهبر حزب محار اسلامی به صفت رئيس جمهور موقت جمهوری اسلامی افغانستان برگزيده شد و سپس برهان الدين ربانی رهبر حزب جمعيت اسلامی اين مقام را بدست آورد .
طالبان
گروه طالبان، نوامبر 1994 عيسوي ظهور كرد و پنجم نوامبر همين ماه قندهار را متصرف شد و مورخ 1996 م كابل بدست اين گروه افتاد و 27 سپتامبر 1996 دكتر نجيب الله را اعدام كرد و در تاريخ 15 اكتبر 1999 م شوراي امنيت امريكا تحريم هاي بيشتري را عليه طالبان وضع كرد. اين گروه با تلاش كشورهاي غربي در ماههاي آخر 1380 ش سقوط كرد و اداره موقت افغانستان كه حاصل مذاكرات اجلاس بن بود، روي كار آمد. رهبر گروه طالبان «ملامحمدعمر» بود.
دولت انتقالي افغانستان
اداره موقت افغانستان
در پي توافقاتي كه در مذاكرات اجلاس بن بعمل مي آمد ، مورخ ثاجدي 1380 ش اداره موقت افغانستان به سرپرستي « حامد كرزي» سركار آمد و حكومت طالبان پرونده اش بسته شد. اداره موقت 6 ماهه آرام آرام لوي جرگه اضطراري را آماده كرد تا دولت انتقالي پياده شود.
دولت انتقالي افغانستان
در تاريخ جوزا 1381 ش دولت 18 ماهه افغانستان به رياست حامد كرزي روي كار آمده است. كرزي كابينه خود را اعلام كرد و اكنون حكومت مشروع و ملي افغانستان« دولت انتقالي » است كه تا استقرار دولت پايدار و دايمي به مدت 18 ماه روي كار است.