محقق دانشگاه هاروارد معتقد است با كمك فناوري*هاي جديد امكان مطالعه دقيق بر روي دلايل خواب ديدن و حتي مفاهيم مختلف آن وجود دارد.
در فيلم جديد "كريستوفر نولان" با نام "آغاز" كه در دسته فيلم*هاي تخيلي گروه*بندي مي*شود شخصيت*هاي فيلم مي*توانند به روياهاي ديگر افراد وارد شده و در آن تغييراتي ايجاد كنند. شايد امروز دانشمندان واقعي نتوانند چنين كاري انجام دهند اما مي*توانند با استفاده از فناوري*هاي جديد تصويربرداري مغزي به*راحتي فعاليت*هاي مغز را مشخص كرده و بگويند كه آيا فرد در حال حساب كردن، حرف زدن، خواندن و يا ترسيدن از يك كابوس است.
"ديردرا برت" روانشناس دانشگاه هاروارد مي*گويد با اينكه فناوري*هاي تصويربرداري روز* به*روز در حال دقيق*تر شدن هستند اما وي در امكان عملي شدن آنچه در فيلم "آغاز" به نمايش گذاشته مي*شود ترديد دارد.
اما دانشمندان در حال حاضر مي*توانند با استفاده از فناوري*هاي برق*نگاري مغزي يا EEG، قلب*نگاري الكتريكي يا EKG و فناوري حركت چشم يا REMT طي دوره*هاي مختلف خواب دريابند كداميك از بخ*شهاي مغز فعال است تا به اين شكل امواج مغزي فرد خواب را ضبط كرده و در برخي از مواقع روياي فرد را از طريق اين امواج مغزي ترجمه كنند.
نگاهي مخفيانه به روياهاي انسان
در يكي از آزمايش*ها، محققان داوطلبي كه به خواب رفته بود را از طريق كابلهايي به روباتي وصل كردند تا روبات بتواند آنچه فرد در رويا مي*بيند را بازي كند. در اين آزمايش روبات از اطلاعات به دست آمده از حركات چشم فرد براي يافتن جهتي كه بايد به آن نگاه كند استفاده مي*كرد.
به گفته "برت" امواج مغزي را مي*توان به عمل ترجمه كرد. براي مثال فناوري تصويربرداري مغزي مي*تواند تعيين كند فرد در خواب كابوس مي*بيند و يا در حال پرواز كردن است.
ذهن انسان از فرصت خواب براي فعال سازي مجدد خود و حل مشكلات استفاده مي كند. "برت" براي اثبات اين فرضيه از تعدادي از دانشجويان خواست قبل از به خواب رفتن بر روي مشكلات و مسأله*هاي تكاليف كلاسي خود تمركز كنند. در پايان اين آزمايش نيمي از دانشجويان اعلام كردند خوابي درباره مسأله مورد نظرشان ديده اند و در حدود يك چهارم از آنها نيز پاسخ مسأله خود را در خواب يافته بودند.
به گفته "برت" اين نشان مي*دهد مغز انسان مانند زماني كه در بيداري براي حل مشكلي فعاليت مي*كند در هنگام خواب ديدن نيز فعاليت خواهد داشت. دانشمندان در حال حاضر فوايد خواب مناسب در شب را به اثبات رسانده*اند اما فوايد رواني روياها و مفاهيم آنها همچنان ناشناخته باقي مانده*اند.
بيشتر روياها در مرحله REM، دوره*اي كه با حركات متوالي چشم همراه است ظاهر مي*شوند كه طي اين مرحله بخش*هايي از مغز استراحت كرده و عوامل شيميايي مغز از جمله انتقال دهده*هاي نوروني تجديد نيرو مي*كنند. با اين همه گاه روياها در ديگر مراحل خواب انسان نيز رخ مي*دهند. به*ويژه در افرادي كه به اختلال فشار رواني پس آسيبي و ديگر مشكلات مختل كننده خواب مبتلا باشند.
به گفته "برت" خواب*هاي عجيب مي*توانند مهم و تشبيهي باشند. بسياري از روياها در صورتي كه فرد درباره مفهوم آنها فكر كرده و به ريشه نمادين آن پي ببرد مي توانند در زندگي فرد تاثيرگذار باشند.
كابوس ديدن لازم است
در اين صورت اگر روياها شيوه*اي طبيعي براي يافتن راه حلي خلاقانه براي مشكلات به شمار مي*رود، شايد اين سئوال پيش آيد كه هدف از كابوس ديدن چيست؟
"برت" مي*گويد كابوس*ها مي*توانند براي هشياري ما از وجود خطرهاي ممكن به وجود آيند. كابوس*هاي پس*آسيبي كه تنها مي*توانند آسيبي دوباره به فرد وارد كنند، شايد در دوران اجداد و نياكان انسان مفيد بوده*اند و در زمان حمله موجودي وحشي يا نزديك شدن يك خطر، آنها را از خواب بيدار مي*كرده*اند.
اما اين زنگ هشدار تكاملي در زندگي امروز چندان كاربردي نيست زيرا كمتر پيش مي*آيد خطرهايي كه در زندگي مدرن در كمين انسانها قرار دارد. در فواصل زماني كوتاه براي قربانيان مشابهي تكرار شود، با اين حال برخي از كابوس*ها مي*توانند توجه فرد را نسبت به امري نگران كننده و يا موضوعي كه براي فرد از اهميت برخوردار است جلب كرده و واكنش وي را نسبت به آن موضوع تغيير دهد.
همچنين مطالعات "برت" نشان مي*دهند بسياري از روياها مفاهيم پنهاني دارند و پيامهاي آن براي راهنمايي فرد در زندگي بيرون از سرزمين روياها است، همچنين گاه روياهاي عجيب و غريب هيچ مفهومي ندارند.
در فيلم جديد "كريستوفر نولان" با نام "آغاز" كه در دسته فيلم*هاي تخيلي گروه*بندي مي*شود شخصيت*هاي فيلم مي*توانند به روياهاي ديگر افراد وارد شده و در آن تغييراتي ايجاد كنند. شايد امروز دانشمندان واقعي نتوانند چنين كاري انجام دهند اما مي*توانند با استفاده از فناوري*هاي جديد تصويربرداري مغزي به*راحتي فعاليت*هاي مغز را مشخص كرده و بگويند كه آيا فرد در حال حساب كردن، حرف زدن، خواندن و يا ترسيدن از يك كابوس است.
"ديردرا برت" روانشناس دانشگاه هاروارد مي*گويد با اينكه فناوري*هاي تصويربرداري روز* به*روز در حال دقيق*تر شدن هستند اما وي در امكان عملي شدن آنچه در فيلم "آغاز" به نمايش گذاشته مي*شود ترديد دارد.
اما دانشمندان در حال حاضر مي*توانند با استفاده از فناوري*هاي برق*نگاري مغزي يا EEG، قلب*نگاري الكتريكي يا EKG و فناوري حركت چشم يا REMT طي دوره*هاي مختلف خواب دريابند كداميك از بخ*شهاي مغز فعال است تا به اين شكل امواج مغزي فرد خواب را ضبط كرده و در برخي از مواقع روياي فرد را از طريق اين امواج مغزي ترجمه كنند.
نگاهي مخفيانه به روياهاي انسان
در يكي از آزمايش*ها، محققان داوطلبي كه به خواب رفته بود را از طريق كابلهايي به روباتي وصل كردند تا روبات بتواند آنچه فرد در رويا مي*بيند را بازي كند. در اين آزمايش روبات از اطلاعات به دست آمده از حركات چشم فرد براي يافتن جهتي كه بايد به آن نگاه كند استفاده مي*كرد.
به گفته "برت" امواج مغزي را مي*توان به عمل ترجمه كرد. براي مثال فناوري تصويربرداري مغزي مي*تواند تعيين كند فرد در خواب كابوس مي*بيند و يا در حال پرواز كردن است.
ذهن انسان از فرصت خواب براي فعال سازي مجدد خود و حل مشكلات استفاده مي كند. "برت" براي اثبات اين فرضيه از تعدادي از دانشجويان خواست قبل از به خواب رفتن بر روي مشكلات و مسأله*هاي تكاليف كلاسي خود تمركز كنند. در پايان اين آزمايش نيمي از دانشجويان اعلام كردند خوابي درباره مسأله مورد نظرشان ديده اند و در حدود يك چهارم از آنها نيز پاسخ مسأله خود را در خواب يافته بودند.
به گفته "برت" اين نشان مي*دهد مغز انسان مانند زماني كه در بيداري براي حل مشكلي فعاليت مي*كند در هنگام خواب ديدن نيز فعاليت خواهد داشت. دانشمندان در حال حاضر فوايد خواب مناسب در شب را به اثبات رسانده*اند اما فوايد رواني روياها و مفاهيم آنها همچنان ناشناخته باقي مانده*اند.
بيشتر روياها در مرحله REM، دوره*اي كه با حركات متوالي چشم همراه است ظاهر مي*شوند كه طي اين مرحله بخش*هايي از مغز استراحت كرده و عوامل شيميايي مغز از جمله انتقال دهده*هاي نوروني تجديد نيرو مي*كنند. با اين همه گاه روياها در ديگر مراحل خواب انسان نيز رخ مي*دهند. به*ويژه در افرادي كه به اختلال فشار رواني پس آسيبي و ديگر مشكلات مختل كننده خواب مبتلا باشند.
به گفته "برت" خواب*هاي عجيب مي*توانند مهم و تشبيهي باشند. بسياري از روياها در صورتي كه فرد درباره مفهوم آنها فكر كرده و به ريشه نمادين آن پي ببرد مي توانند در زندگي فرد تاثيرگذار باشند.
كابوس ديدن لازم است
در اين صورت اگر روياها شيوه*اي طبيعي براي يافتن راه حلي خلاقانه براي مشكلات به شمار مي*رود، شايد اين سئوال پيش آيد كه هدف از كابوس ديدن چيست؟
"برت" مي*گويد كابوس*ها مي*توانند براي هشياري ما از وجود خطرهاي ممكن به وجود آيند. كابوس*هاي پس*آسيبي كه تنها مي*توانند آسيبي دوباره به فرد وارد كنند، شايد در دوران اجداد و نياكان انسان مفيد بوده*اند و در زمان حمله موجودي وحشي يا نزديك شدن يك خطر، آنها را از خواب بيدار مي*كرده*اند.
اما اين زنگ هشدار تكاملي در زندگي امروز چندان كاربردي نيست زيرا كمتر پيش مي*آيد خطرهايي كه در زندگي مدرن در كمين انسانها قرار دارد. در فواصل زماني كوتاه براي قربانيان مشابهي تكرار شود، با اين حال برخي از كابوس*ها مي*توانند توجه فرد را نسبت به امري نگران كننده و يا موضوعي كه براي فرد از اهميت برخوردار است جلب كرده و واكنش وي را نسبت به آن موضوع تغيير دهد.
همچنين مطالعات "برت" نشان مي*دهند بسياري از روياها مفاهيم پنهاني دارند و پيامهاي آن براي راهنمايي فرد در زندگي بيرون از سرزمين روياها است، همچنين گاه روياهاي عجيب و غريب هيچ مفهومي ندارند.