به گفته باستانشناسان، این کهنترین شاهد از بهکارگیری ترکیبات شیمیایی در جنگ است و احتمالا در آن از ترکیبهایی نظیر سولفور و بیتومن استفاده شده است.
به نوشته روزنامه دیلی میل اين شواهد مربوط به ۲۰ جسد از سربازان رومی است که در جریان حمله سپاه ساسانی به دورائوروپوس - شهری در حاشیه رودخانه فرات واقع در در سوریه امروزی- قصد داشتند با حفاری یک تونل به مواضع دشمن شبیخون بزنند. اجساد این سربازان حدود ۷۰ سال پیش کشف شد ولی نحوه کشته شدن اسرارآميز آنها در این تونل کوچک تا کنون مشخص نشده بود.
مبنای اطلاعات ارائه شده در این مطلب تحقیقات اخیر یک باستان شناس بریتانیایی است به نام دکتر سایمون جیمز. روزنامه دیلی میل سپس می نویسد: «دکتر جیمز محقق ارشد دانشگاه لیستر انگلستان اخیرا در یک اجتماع باستان شناسی در آمریکا تحلیل و پاسخ خود به این معما را ارائه داده است. وی معتقد است که این سربازان رومی نه با شمشیر و نیزه بلکه بر اثر تنفس یک گاز سمی کشته شدهاند چون هیچ نشانی از زخمهای مرگبار در این اجساد پیدا نشده است.»
به نوشته روزنامه دیلی میل تفسیر سایمون جیمز از این واقعه که اواسط قرن سوم میلادی روی داده این است که: «سپاه ساسانی با حفر تونل قصد داشت دفاع این شهرک نظامی روم را در هم بشکند. در مقابل گروهی از سربازان رومی نیز با حفر تونل دیگری قصد داشتند به سپاه دشمن شبیخون بزنند. در یک مقطعی آنها با یکدیگر روبهرو شده و سربازان ساسانی با شعله ور ساختن فضای داخل تونل به رومی ها حمله کردند.»
روزنامه دیلی میل از قول سایمون جمیز مینویسد: «سپاه ساسانیان از روشهای مختلف و زیرکانهای برای در هم شکستن دفاع شهرها استفاده میکرد و از جمله در شعلهافکنی مهارت فراوان داشت. از قرار طی این نبرد سپاه ساسانی برای جلوگیری از پیشروی رومیها در تونل، دامنه آتش را با ترکیب شیمیایی سولفور و بیتومن گسترش میدهد که باعث تولید گاز سمی و خطرناکی میشود. سربازان رومی داخل تونل به فاصله کوتاهی بیهوش شده و سپس بر اثر مسمومیت شیمیایی کشته میشوند.»
به نوشته دیلی میل: «سربازان ساسانی از طریق حفر تونل نتوانستند دفاع شهر دورائوروپوس را در هم بشکنند ولی شواهد تاریخی نشان میدهد که به هر شکل آنها در نهایت شهر را تصرف کرده و پس از نابودی رومیها و آواره کردن ساکنانش این شهر برای همیشه فراموش شد.»
به گفته سایمون جمیز هر چند اسنادی وجود دارد حاکی از بهکارگیری دود و گازهای سمی در تونلها توسط سربازان یونانی علیه رومیان است اما این مورد مربوط به سپاه ساسانی تا کنون قدیمیترین نمونه از بهکارگیری مواد شیمیایی در جنگ است.
ختلاف نظر درباره توسل ساسانيان به سلاح شيميايي
بقاياي كشف شده در زير ديوار دوران
انتشار نتايج پژوهش تازه يك باستان شناس بريتانيايي بحثي را در باره كابرد يا عدم كاربرد گاز هاي شيميايي از سوي سربازان ساساني عليه روميان در نبرد براي گرفتن شهر«دو را» در شرق سوريه كنوني به راه انداخته است.
شهر « دو را» يك شهر ايراني بوده است كه در زمان حمله يونانيان به تصرف آنان در آمد و با قدرت گيري پارتي ها اداره آنان را شاهان اشكاني به دست گرفتند اما در فاصله نزول قدرت پارتيان تا زمان قدرت گرفتن ساسانيان رومي ها بر آن مسلط شدند. در نيمه قرن سوم ميلادي سربازان "شاهپور اول" شهر دورا را محاصره كردند و آن را به تصرف در آوردند.
از سال 1920 كه سربازان هندي ارتش بريتانيا بقاياي اين شهر باستاني را در هنگام ايجاد سنگر كشف كردند و استحكام برج هاي دفاعي آن ديده شد همواره اين پرسش در ميان باستان شناسان مطرح بوده است كه سربازان ايراني چگونه اين شهر را فتح كرده اند.
جيمز سايمور باستان شناس بريتانيايي در گزارشي كه در نشست سالانه موسسه باستان شناسي آمريكا ارايه كرده اين فرضيه را مطرح كرده است كه ايراني ها از دود و گاز ناشي از كريستال هاي فسفر استفاده كرده اند كه از منطقه اي در عراق كنوني به دست آورده اند.
آقاي سايمور در گفت و گويي به بخش فارسي بي بي سي گفته است كه "شواهد نشان مي دهد كه ارتش ساساني بسيار پيشرفته بوده و مهندسان و سربازانش با همه تكنيك هاي محاصره به خوبي آشنا بوده اند. آنها از همان شيوه هاي رومي هاي معاصر براي حمله به شهرها استفاده مي كردند . البته اين تكنيك ها را يوناني ها چند قرن پيشتر ابداع كرده بودند و يكي از آن ها استفاده از دود و گاز در عمليات حفر تونل براي تضعيف ديواره هاي شهر و پس زدن يا كشتن سربازان دشمن بوده است."
او افزود: "دليل اين كه فكر مي كنم ارتش ساسانيان از اين شيوه استفاده كرده اين است كه سربازانش موفق شده اند حدود بيست سرباز رومي را به سرعت در فضايي كوچك از بين ببرند و دشوار مي توان اين كار را با جنگ افزار هاي متعارف مثل شمشير و نيزه انجام داد."
آقاي سايمور كه متخصص در زمينه ارتش و عمليات نظامي روميان است اين انتقاد را كه اين گزارش به معناي متهم كردن ايرانيان به بنياد نهادن استفاده از سلاح شيميايي در جنگ باشد رد كرد و گفت اين بيشتر نشان دهنده پيشرفت هاي ارتش ايران است و پيش از اين يونانيان هم از اين شيوه استفاده كرده اند.
دكتر مازياراشرفيان بناب كه استاد انسان شناسي زيستي و ژنتيكي در دانشگاه پرسموت بريتانيا است در گفتگو با بي بي سي ادعاي مطرح شده در گزارش آقاي سايمور را رد كرد و بر نا كار آمدي گاز مورد اشاره در اين گزارش در كشتن انسان ها تاكيد كرد.
آقاي اشرفيان بناب گفت اجساد اين كشته شده ها احتمالا از سوي خود روميان در پي درگيري با سربازان ايراني و براي بستن راه نفوذ آنان در تونل حفر شده به كار گرفته شده است. بنا به گفته آقاي اشرفيان بناب قرينه اين امر آن است كه سربازان شاهپور اول از طريق تونل ديگري كه به اندازه عبور همزمان 4 سرباز ساساني وسعت داشته است موفق به نفوذ در شهر و فتح آن شده اند
به نوشته روزنامه دیلی میل اين شواهد مربوط به ۲۰ جسد از سربازان رومی است که در جریان حمله سپاه ساسانی به دورائوروپوس - شهری در حاشیه رودخانه فرات واقع در در سوریه امروزی- قصد داشتند با حفاری یک تونل به مواضع دشمن شبیخون بزنند. اجساد این سربازان حدود ۷۰ سال پیش کشف شد ولی نحوه کشته شدن اسرارآميز آنها در این تونل کوچک تا کنون مشخص نشده بود.
مبنای اطلاعات ارائه شده در این مطلب تحقیقات اخیر یک باستان شناس بریتانیایی است به نام دکتر سایمون جیمز. روزنامه دیلی میل سپس می نویسد: «دکتر جیمز محقق ارشد دانشگاه لیستر انگلستان اخیرا در یک اجتماع باستان شناسی در آمریکا تحلیل و پاسخ خود به این معما را ارائه داده است. وی معتقد است که این سربازان رومی نه با شمشیر و نیزه بلکه بر اثر تنفس یک گاز سمی کشته شدهاند چون هیچ نشانی از زخمهای مرگبار در این اجساد پیدا نشده است.»
به نوشته روزنامه دیلی میل تفسیر سایمون جیمز از این واقعه که اواسط قرن سوم میلادی روی داده این است که: «سپاه ساسانی با حفر تونل قصد داشت دفاع این شهرک نظامی روم را در هم بشکند. در مقابل گروهی از سربازان رومی نیز با حفر تونل دیگری قصد داشتند به سپاه دشمن شبیخون بزنند. در یک مقطعی آنها با یکدیگر روبهرو شده و سربازان ساسانی با شعله ور ساختن فضای داخل تونل به رومی ها حمله کردند.»
روزنامه دیلی میل از قول سایمون جمیز مینویسد: «سپاه ساسانیان از روشهای مختلف و زیرکانهای برای در هم شکستن دفاع شهرها استفاده میکرد و از جمله در شعلهافکنی مهارت فراوان داشت. از قرار طی این نبرد سپاه ساسانی برای جلوگیری از پیشروی رومیها در تونل، دامنه آتش را با ترکیب شیمیایی سولفور و بیتومن گسترش میدهد که باعث تولید گاز سمی و خطرناکی میشود. سربازان رومی داخل تونل به فاصله کوتاهی بیهوش شده و سپس بر اثر مسمومیت شیمیایی کشته میشوند.»
به نوشته دیلی میل: «سربازان ساسانی از طریق حفر تونل نتوانستند دفاع شهر دورائوروپوس را در هم بشکنند ولی شواهد تاریخی نشان میدهد که به هر شکل آنها در نهایت شهر را تصرف کرده و پس از نابودی رومیها و آواره کردن ساکنانش این شهر برای همیشه فراموش شد.»
به گفته سایمون جمیز هر چند اسنادی وجود دارد حاکی از بهکارگیری دود و گازهای سمی در تونلها توسط سربازان یونانی علیه رومیان است اما این مورد مربوط به سپاه ساسانی تا کنون قدیمیترین نمونه از بهکارگیری مواد شیمیایی در جنگ است.
ختلاف نظر درباره توسل ساسانيان به سلاح شيميايي
بقاياي كشف شده در زير ديوار دوران
انتشار نتايج پژوهش تازه يك باستان شناس بريتانيايي بحثي را در باره كابرد يا عدم كاربرد گاز هاي شيميايي از سوي سربازان ساساني عليه روميان در نبرد براي گرفتن شهر«دو را» در شرق سوريه كنوني به راه انداخته است.
شهر « دو را» يك شهر ايراني بوده است كه در زمان حمله يونانيان به تصرف آنان در آمد و با قدرت گيري پارتي ها اداره آنان را شاهان اشكاني به دست گرفتند اما در فاصله نزول قدرت پارتيان تا زمان قدرت گرفتن ساسانيان رومي ها بر آن مسلط شدند. در نيمه قرن سوم ميلادي سربازان "شاهپور اول" شهر دورا را محاصره كردند و آن را به تصرف در آوردند.
از سال 1920 كه سربازان هندي ارتش بريتانيا بقاياي اين شهر باستاني را در هنگام ايجاد سنگر كشف كردند و استحكام برج هاي دفاعي آن ديده شد همواره اين پرسش در ميان باستان شناسان مطرح بوده است كه سربازان ايراني چگونه اين شهر را فتح كرده اند.
جيمز سايمور باستان شناس بريتانيايي در گزارشي كه در نشست سالانه موسسه باستان شناسي آمريكا ارايه كرده اين فرضيه را مطرح كرده است كه ايراني ها از دود و گاز ناشي از كريستال هاي فسفر استفاده كرده اند كه از منطقه اي در عراق كنوني به دست آورده اند.
آقاي سايمور در گفت و گويي به بخش فارسي بي بي سي گفته است كه "شواهد نشان مي دهد كه ارتش ساساني بسيار پيشرفته بوده و مهندسان و سربازانش با همه تكنيك هاي محاصره به خوبي آشنا بوده اند. آنها از همان شيوه هاي رومي هاي معاصر براي حمله به شهرها استفاده مي كردند . البته اين تكنيك ها را يوناني ها چند قرن پيشتر ابداع كرده بودند و يكي از آن ها استفاده از دود و گاز در عمليات حفر تونل براي تضعيف ديواره هاي شهر و پس زدن يا كشتن سربازان دشمن بوده است."
او افزود: "دليل اين كه فكر مي كنم ارتش ساسانيان از اين شيوه استفاده كرده اين است كه سربازانش موفق شده اند حدود بيست سرباز رومي را به سرعت در فضايي كوچك از بين ببرند و دشوار مي توان اين كار را با جنگ افزار هاي متعارف مثل شمشير و نيزه انجام داد."
آقاي سايمور كه متخصص در زمينه ارتش و عمليات نظامي روميان است اين انتقاد را كه اين گزارش به معناي متهم كردن ايرانيان به بنياد نهادن استفاده از سلاح شيميايي در جنگ باشد رد كرد و گفت اين بيشتر نشان دهنده پيشرفت هاي ارتش ايران است و پيش از اين يونانيان هم از اين شيوه استفاده كرده اند.
دكتر مازياراشرفيان بناب كه استاد انسان شناسي زيستي و ژنتيكي در دانشگاه پرسموت بريتانيا است در گفتگو با بي بي سي ادعاي مطرح شده در گزارش آقاي سايمور را رد كرد و بر نا كار آمدي گاز مورد اشاره در اين گزارش در كشتن انسان ها تاكيد كرد.
آقاي اشرفيان بناب گفت اجساد اين كشته شده ها احتمالا از سوي خود روميان در پي درگيري با سربازان ايراني و براي بستن راه نفوذ آنان در تونل حفر شده به كار گرفته شده است. بنا به گفته آقاي اشرفيان بناب قرينه اين امر آن است كه سربازان شاهپور اول از طريق تونل ديگري كه به اندازه عبور همزمان 4 سرباز ساساني وسعت داشته است موفق به نفوذ در شهر و فتح آن شده اند