aliasgar57
کاربر ويژه
بادهاي120 روزه سيستان
در بين بادهاي محلي ايران بادهاي 120روزه سيستان كه در بخش شرقي سرزمين ايران براي مدتي از سال حاكميت مي يابند. محدوده وزش اين بادها را خراسان جنوبي تا سيستان و زمان آن را فصل تابستان بيان كرده اند. بنا به نوشته دكتر عليجاني در كتاب آب و هواي ايران ، باد 120 روزه سيستان در دوره گرم سال يعني از 15 خرداد تا 15 مهر به مدت 120 روز از ارتفاعات شمال شرقي ايران به سرزمين هاي جنوب شرقي ايران مي وزد. به گفته وي اين بادها در دامنه جنوبي البرز بسيار مطبوع و خنك است ، اما پس از عبور از بيابانهاي خشك دشت كوير و دشت لوت بسيار گرم و خشك مي شود به طوري كه در سيستان و بلوچستان پوشش گياهي را از بين مي بردو خسارات جبران ناپذيري را ببار مي آورد. با تغيير الگوي فشار در زمستان ،اين باد هم ازبين مي رود. در ساير منابع هم با اشاره به اين كه بادهاي 120 روزه سيستان معروف به بادهاي لوار ، دنباله بادهاي موسمي هندوستان است و از طريق افغانستان و خصوصاً در بيابان تار اين كشور قدرت يافته و با عبور از نواحي كم ارتفاع افغانستان چون دشت نا اميد وارد ايران مي شود. جهت وزش آنها در زابل به غلط شمالشرق – جنوبغرب ذكر گرديده است . در اين مقاله سعي مي شود ضمن ارائه اطلاعاتي دقيق تر از وضعيت بادهاي 120 روزه سيستان در شرق كشور ،ارتباط آن با الگوهاي فشار سطح زمين نيز بررسي و برخي اثرات مثبت و منفي آن بر سطح زمين مورد مطالعه قرار گيرد.
نامگذاري و محدوده وزش باهاي 120روزه:
با توجه به وضعيت جغرافياي طبيعي كشور و همچنين پراكندگي الگوهاي فشار سطح زمين، به نظر مي رسد در بيشتر نواحي ايران بادهاي محلي فصل تابستان وجود داشته باشند ولي در هر محل نام مخصوص به خود دارند. تقريباًاكثر ساكنان جنوب خراسان و سيستان و بلوچستان با بادهاي معروف 120 روزه آشنايي دارند. به گفته آنان اين بادها در فصل گرم سال وزيدن گرفته و از دو مشخصه ؛يكي سرعت و ديگري تداوم زياد برخوردارند. اين بادها در خراسان جنوبي به گرم باد يا تف باد معروف بوده و به سمت ناحيه سيستان ،بادهاي لوار يا 120 روزه خوانده مي شود . علت اطلاق نام تف باد به آن در خراسان جنوبي كيفيت حرارتي باد مذكور بدون توجه به جهت يا روزهاي خاصي است. در اين منطقه در روزهاي گرم سال هر بادي و با هر جهتي چون گرم است ،تف باد ناميده مي شود . در سيستان و خصوصاًزابل نامگذاري باد مذكور بيشتر از عامل زمان تا هر چيز ديگري نشأت مي گيرد. از آن گذشته اين بادها واقعاً در زابل داراي جهت مشخص تر و ثابت تر ،سرعت بيشتر و زمان مشخص تري مي باشندو. كه به طور متوسط هر ساله حدود 120 روز تداوم مي يابد. بنابراين وقتي از بادهاي 120 روزه سيستان صحبت مي كنيم طبيعتاً بايستي محدوده مطالعاتي بخشي از جنوب خراسان تا سيستان و بلوچستان شمالي را در بر گيرد .
به منظور پيگيري نحوه تغييرات فصلي و ماهانه جهت ،تعداد و شدت بادها در منطقه مورد مطالعه(ايستگاههاي هواشناسي بيرجند – نهبندان – زابل – زاهدان ) و نهايتاً تفكيك بادهاي 120 روزه از ساير بادها اقدام به تهيه و ترسيم گلبادهاي ايستگاهها شده است . بر اساس اطلاعات حاصل از اين گلبادها مي توان زمان ، جهت و سرعت بادهاي 120 روزه سيستان را در بخش هاي مختلف منطقه تعيين كرد. به طور كلي در هر چهار ايستگاه از بهار به بعد ،بادهاي غالب در يك يا دو جهت كاملاً مشخص با بيشترين فراواني و سرعت ظاهر مي شوند كه اين وضعيت در طول فصل تابستان شدت و ثبات بيشتري مي يابد. با شروع فصل پاييز تقريباً وضعيت آرامي در ايستگاهها به چشم مي خورد. و به جز در ايستگاه زابل ، در ساير ايستگاهها ،بادهاي مختلف داراي شرايط مشابهي از نظر فراواني و سرعت هستند. اين وضع در زمستان و تا حدودي در نيمه اول بهار حفظ مي گردد. در 3 ايستگاه نهبندان ،زابل و زاهدان ماههاي تير، خرداد و شهريور و در ايستگاه بيرجند از تير ماه به بعد با افزايش فراواني و سرعت باد در يك يا دو جهت مشخص كه منطبق بر جهت غالب بادهاي فصل تابستان است ،همراه مي باشد. زمان شديد ترين و بيشترين بادها ،دو ماه تير و مرداد تعيين مي شود . كه تقريباً 80 درصد از بادهاي وزيده شده در اين ماهها سرعتي بيش از 5 متر بر ثانيه دارند.
در بين بادهاي محلي ايران بادهاي 120روزه سيستان كه در بخش شرقي سرزمين ايران براي مدتي از سال حاكميت مي يابند. محدوده وزش اين بادها را خراسان جنوبي تا سيستان و زمان آن را فصل تابستان بيان كرده اند. بنا به نوشته دكتر عليجاني در كتاب آب و هواي ايران ، باد 120 روزه سيستان در دوره گرم سال يعني از 15 خرداد تا 15 مهر به مدت 120 روز از ارتفاعات شمال شرقي ايران به سرزمين هاي جنوب شرقي ايران مي وزد. به گفته وي اين بادها در دامنه جنوبي البرز بسيار مطبوع و خنك است ، اما پس از عبور از بيابانهاي خشك دشت كوير و دشت لوت بسيار گرم و خشك مي شود به طوري كه در سيستان و بلوچستان پوشش گياهي را از بين مي بردو خسارات جبران ناپذيري را ببار مي آورد. با تغيير الگوي فشار در زمستان ،اين باد هم ازبين مي رود. در ساير منابع هم با اشاره به اين كه بادهاي 120 روزه سيستان معروف به بادهاي لوار ، دنباله بادهاي موسمي هندوستان است و از طريق افغانستان و خصوصاً در بيابان تار اين كشور قدرت يافته و با عبور از نواحي كم ارتفاع افغانستان چون دشت نا اميد وارد ايران مي شود. جهت وزش آنها در زابل به غلط شمالشرق – جنوبغرب ذكر گرديده است . در اين مقاله سعي مي شود ضمن ارائه اطلاعاتي دقيق تر از وضعيت بادهاي 120 روزه سيستان در شرق كشور ،ارتباط آن با الگوهاي فشار سطح زمين نيز بررسي و برخي اثرات مثبت و منفي آن بر سطح زمين مورد مطالعه قرار گيرد.
نامگذاري و محدوده وزش باهاي 120روزه:
با توجه به وضعيت جغرافياي طبيعي كشور و همچنين پراكندگي الگوهاي فشار سطح زمين، به نظر مي رسد در بيشتر نواحي ايران بادهاي محلي فصل تابستان وجود داشته باشند ولي در هر محل نام مخصوص به خود دارند. تقريباًاكثر ساكنان جنوب خراسان و سيستان و بلوچستان با بادهاي معروف 120 روزه آشنايي دارند. به گفته آنان اين بادها در فصل گرم سال وزيدن گرفته و از دو مشخصه ؛يكي سرعت و ديگري تداوم زياد برخوردارند. اين بادها در خراسان جنوبي به گرم باد يا تف باد معروف بوده و به سمت ناحيه سيستان ،بادهاي لوار يا 120 روزه خوانده مي شود . علت اطلاق نام تف باد به آن در خراسان جنوبي كيفيت حرارتي باد مذكور بدون توجه به جهت يا روزهاي خاصي است. در اين منطقه در روزهاي گرم سال هر بادي و با هر جهتي چون گرم است ،تف باد ناميده مي شود . در سيستان و خصوصاًزابل نامگذاري باد مذكور بيشتر از عامل زمان تا هر چيز ديگري نشأت مي گيرد. از آن گذشته اين بادها واقعاً در زابل داراي جهت مشخص تر و ثابت تر ،سرعت بيشتر و زمان مشخص تري مي باشندو. كه به طور متوسط هر ساله حدود 120 روز تداوم مي يابد. بنابراين وقتي از بادهاي 120 روزه سيستان صحبت مي كنيم طبيعتاً بايستي محدوده مطالعاتي بخشي از جنوب خراسان تا سيستان و بلوچستان شمالي را در بر گيرد .
به منظور پيگيري نحوه تغييرات فصلي و ماهانه جهت ،تعداد و شدت بادها در منطقه مورد مطالعه(ايستگاههاي هواشناسي بيرجند – نهبندان – زابل – زاهدان ) و نهايتاً تفكيك بادهاي 120 روزه از ساير بادها اقدام به تهيه و ترسيم گلبادهاي ايستگاهها شده است . بر اساس اطلاعات حاصل از اين گلبادها مي توان زمان ، جهت و سرعت بادهاي 120 روزه سيستان را در بخش هاي مختلف منطقه تعيين كرد. به طور كلي در هر چهار ايستگاه از بهار به بعد ،بادهاي غالب در يك يا دو جهت كاملاً مشخص با بيشترين فراواني و سرعت ظاهر مي شوند كه اين وضعيت در طول فصل تابستان شدت و ثبات بيشتري مي يابد. با شروع فصل پاييز تقريباً وضعيت آرامي در ايستگاهها به چشم مي خورد. و به جز در ايستگاه زابل ، در ساير ايستگاهها ،بادهاي مختلف داراي شرايط مشابهي از نظر فراواني و سرعت هستند. اين وضع در زمستان و تا حدودي در نيمه اول بهار حفظ مي گردد. در 3 ايستگاه نهبندان ،زابل و زاهدان ماههاي تير، خرداد و شهريور و در ايستگاه بيرجند از تير ماه به بعد با افزايش فراواني و سرعت باد در يك يا دو جهت مشخص كه منطبق بر جهت غالب بادهاي فصل تابستان است ،همراه مي باشد. زمان شديد ترين و بيشترين بادها ،دو ماه تير و مرداد تعيين مي شود . كه تقريباً 80 درصد از بادهاي وزيده شده در اين ماهها سرعتي بيش از 5 متر بر ثانيه دارند.
