ادوار پارینه سنگی در ایران نیز تقریباً منطبق بر پارینه سنگی دنیاست:
پارینه سنگی قدیم: قبل از ۲۵۰۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی میانه: ۲۵۰۰۰۰تا حدود ۴۰۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی جدید: ۴۰۰۰۰تا ۱۲۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی قدیم:
هنوز به درستی مشخص نشده که اولین ساکنان ایران دقیقاً از کجا وارد این سرزمین شده و آثار آنها را دقیقاً در کدام محل باید جستجو نمود. تنها بر اساس بقایای سنگی باقی مانده و گونه آنها برخی از سایت ها را پارینه سنگی قدیم منسوب کرده اند. این دوره در تعداد محدودی از سایت های ایران کشف شده است که البته صحت این کشفیات تا حد زیادی مورد تردید است:
نام سایت موقعیت کاشف سال کشف
کشف رود خراسان آریایی و تیبالت (1) ۱۳۵۴
لادیز سیستان و بلوچستان هیوم (۲)
کاگیا کرمانشاه
گنج پر گیلان بیگلری(۳) ۱۳۸۰
مثلث تبریز- مراغه – زنجان آذربایجان هند صادق کوروس (۴) ۱۳۵۲
قوری گل (؟) آذربایجان
محوطه امرمردگ (؟) ایلام بیگلری ۱۳۷۷
تنگ خزاق (؟) کاشان بیگلری ۱۳۸۱
پل باریک لرستان مورتنسن ؟
پارینه سنگی میانه:
تعداد نسبتاً زیادی از سایت ها در ایران، خصوصاً منطقه لرستان و کرمانشاه قابل انتساب به این دوره هستند:
نام سایت موقعیت کاشف سال کشف
غار خر کرمانشاه اسمیت (۵)
غار تمتمه آذربایجان
غار وارواسی کرمانشاه بریدوود (۶) و هیوم ۳۸ – ۱۳۲۸
غار قمری لرستان هول (۷) و فلانری (۸) ۱۳۴۰
غار کونجی لرستان فیلد (۹) ۱۳۲۷
غار ارجنه لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
هومیان 1 لرستان مک برنی (۱۰) ۱۳۴۶
غار کیارام گلستان مک برنی
غار خونیک خراسان
بردسپید لرستان مک برنی ۱۳۴۶
غار بیستون کرمانشاه کارلتون کوون (۱۱) ۱۳۲۶
جنوب شرق شیراز فارس ویلیام سامنر (۱۲) ۱۳۴۶
حوزه مسیله قم صادق ملک شهمیرزادی ۱۳۷۱
اشکفت گاوی فارس میشل روزنبرگ (۱۳) ۱۳۵۵
غار شکارچیان کرمانشاه کوون
غار مرتاریک کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مرآفتاب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مردودر کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
پناهگاه سنگی گچی لرستان بیگلری/حیدری(۱۴)/روستایی(۱۵)/وحدتی نسب(۱۶) ۱۳۷۹
غار قبه کرمانشاه بریدوود ۱۳۸۰
غار دو اشکفت کرمانشاه بیگلری/حیدری ۱۳۷۹
فین کوچک کاشان بیگلری ۱۳۸۱
لازم به ذکر است که از میان این سایت ها، در هومیان 1 و بردسپید، نقاشی های دیواری و در غار شکارچیان و اشکفت گاوی بقایای استخوان های انسان به دست آمده است.
پارینه سنگی جدید:
پارینه سنگی فوقانی در ایران را بر اساس فرهنگ ابزارسازی این دوره در ایران، به دو گونه فرهنگی تقسیم نموده اند: زارزی و برادوستی که البته هر دو بر اساس مشاهدات و مطالعات منطقه زاگرس تشخیص داده شده اند. از این دو فرهنگ گویا برادوستی مقدم بوده و زارزی از لحاظ زمانی پس از آن قرار می گیرد، البته در این مورد نمی توان با اطمینان مطلق اظهار نظر نمود. در برخی سایت های پارینه سنگی جدید ایران هر دو فرهنگ دیده می شود و در برخی تنها یکی از آنها موجود است. فرهنگ برادوستی را «اوریناسی زاگرس» نیز می نامند.
نام سایت فرهنگ موقعیت کاشف سال کشف
غار مردودر ز کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مرکولیان ب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غارمردالان ب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار پاسنگر (؟) ب،ز لرستان هول وفلانری ۱۳۴۱
پناهگاه سنگی خضر(؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
گیلوران ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
تنگ باریکه(؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
تنگ سیه (؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
سرخه لیزه ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
قلعه عسگر(؟) ب،ز دماوند عنایت الله امیرلو ۱۳۶۸
لادیز(؟) ب،ز سیستان هیوم
غار خر (؟) ب،ز کرمانشاه فیلیپ اسمیت
غار وارواسی ب،ز کرمانشاه بریدوود و هیوم ۳۸-۱۳۲۸
غار ارجنه ب لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
غار یافته ب لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
تپه سفیدآب ب کاشان بیگلری ۱۳۸۱
غار بیستون (؟) ب،ز کرمانشاه کارلتون کوون ۱۳۲۶
ب = برادوستی، ز= زارزی
پارینه سنگی قدیم: قبل از ۲۵۰۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی میانه: ۲۵۰۰۰۰تا حدود ۴۰۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی جدید: ۴۰۰۰۰تا ۱۲۰۰۰سال قبل
پارینه سنگی قدیم:
هنوز به درستی مشخص نشده که اولین ساکنان ایران دقیقاً از کجا وارد این سرزمین شده و آثار آنها را دقیقاً در کدام محل باید جستجو نمود. تنها بر اساس بقایای سنگی باقی مانده و گونه آنها برخی از سایت ها را پارینه سنگی قدیم منسوب کرده اند. این دوره در تعداد محدودی از سایت های ایران کشف شده است که البته صحت این کشفیات تا حد زیادی مورد تردید است:
نام سایت موقعیت کاشف سال کشف
کشف رود خراسان آریایی و تیبالت (1) ۱۳۵۴
لادیز سیستان و بلوچستان هیوم (۲)
کاگیا کرمانشاه
گنج پر گیلان بیگلری(۳) ۱۳۸۰
مثلث تبریز- مراغه – زنجان آذربایجان هند صادق کوروس (۴) ۱۳۵۲
قوری گل (؟) آذربایجان
محوطه امرمردگ (؟) ایلام بیگلری ۱۳۷۷
تنگ خزاق (؟) کاشان بیگلری ۱۳۸۱
پل باریک لرستان مورتنسن ؟
پارینه سنگی میانه:
تعداد نسبتاً زیادی از سایت ها در ایران، خصوصاً منطقه لرستان و کرمانشاه قابل انتساب به این دوره هستند:
نام سایت موقعیت کاشف سال کشف
غار خر کرمانشاه اسمیت (۵)
غار تمتمه آذربایجان
غار وارواسی کرمانشاه بریدوود (۶) و هیوم ۳۸ – ۱۳۲۸
غار قمری لرستان هول (۷) و فلانری (۸) ۱۳۴۰
غار کونجی لرستان فیلد (۹) ۱۳۲۷
غار ارجنه لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
هومیان 1 لرستان مک برنی (۱۰) ۱۳۴۶
غار کیارام گلستان مک برنی
غار خونیک خراسان
بردسپید لرستان مک برنی ۱۳۴۶
غار بیستون کرمانشاه کارلتون کوون (۱۱) ۱۳۲۶
جنوب شرق شیراز فارس ویلیام سامنر (۱۲) ۱۳۴۶
حوزه مسیله قم صادق ملک شهمیرزادی ۱۳۷۱
اشکفت گاوی فارس میشل روزنبرگ (۱۳) ۱۳۵۵
غار شکارچیان کرمانشاه کوون
غار مرتاریک کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مرآفتاب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مردودر کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
پناهگاه سنگی گچی لرستان بیگلری/حیدری(۱۴)/روستایی(۱۵)/وحدتی نسب(۱۶) ۱۳۷۹
غار قبه کرمانشاه بریدوود ۱۳۸۰
غار دو اشکفت کرمانشاه بیگلری/حیدری ۱۳۷۹
فین کوچک کاشان بیگلری ۱۳۸۱
لازم به ذکر است که از میان این سایت ها، در هومیان 1 و بردسپید، نقاشی های دیواری و در غار شکارچیان و اشکفت گاوی بقایای استخوان های انسان به دست آمده است.
پارینه سنگی جدید:
پارینه سنگی فوقانی در ایران را بر اساس فرهنگ ابزارسازی این دوره در ایران، به دو گونه فرهنگی تقسیم نموده اند: زارزی و برادوستی که البته هر دو بر اساس مشاهدات و مطالعات منطقه زاگرس تشخیص داده شده اند. از این دو فرهنگ گویا برادوستی مقدم بوده و زارزی از لحاظ زمانی پس از آن قرار می گیرد، البته در این مورد نمی توان با اطمینان مطلق اظهار نظر نمود. در برخی سایت های پارینه سنگی جدید ایران هر دو فرهنگ دیده می شود و در برخی تنها یکی از آنها موجود است. فرهنگ برادوستی را «اوریناسی زاگرس» نیز می نامند.
نام سایت فرهنگ موقعیت کاشف سال کشف
غار مردودر ز کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار مرکولیان ب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غارمردالان ب کرمانشاه بیگلری ۱۳۷۹
غار پاسنگر (؟) ب،ز لرستان هول وفلانری ۱۳۴۱
پناهگاه سنگی خضر(؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
گیلوران ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
تنگ باریکه(؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
تنگ سیه (؟) ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
سرخه لیزه ب لرستان بیگلری/حیدری/روستایی/وحدتی نسب ۱۳۷۹
قلعه عسگر(؟) ب،ز دماوند عنایت الله امیرلو ۱۳۶۸
لادیز(؟) ب،ز سیستان هیوم
غار خر (؟) ب،ز کرمانشاه فیلیپ اسمیت
غار وارواسی ب،ز کرمانشاه بریدوود و هیوم ۳۸-۱۳۲۸
غار ارجنه ب لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
غار یافته ب لرستان هول و فلانری ۱۳۴۰
تپه سفیدآب ب کاشان بیگلری ۱۳۸۱
غار بیستون (؟) ب،ز کرمانشاه کارلتون کوون ۱۳۲۶
ب = برادوستی، ز= زارزی
