منبع:سازمان مدیریت بحران کشور
http://www.ndmo.org/ArticleBody.aspx?id=118
نقش سيستم هاي هشدار آب و هوايي در مديريت ريسک سوانح
|
|
با افزايش ريسک مخاطرات طبيعي و بروز سوانحي چون سيل ها، موج هاي گرما و سرما، طوفان ها، آتش سوزي هاي گسترده، خشکسالي ها و زمين لغزش ها که سبب وارد آمدن خسارات فراوان کالبدي، اجتماعي و اقتصادي گرديده است، نقش سيستم هاي پيشرفته هواشناسي در هشدار سريع و مديريت بحران برجسته تر از پيش شده است.
با افزايش ريسک مخاطرات طبيعي و بروز سوانحي چون سيل ها، موج هاي گرما و سرما، طوفان ها، آتش سوزي هاي گسترده، خشکسالي ها و زمين لغزش ها که سبب وارد آمدن خسارات فراوان کالبدي، اجتماعي و اقتصادي گرديده است، نقش سيستم هاي پيشرفته هواشناسي در هشدار سريع و مديريت بحران برجسته تر از پيش شده است.
برای کاهش ریسک مخاطرات ناشی از عوامل آب و هوایی، نیازمند همکاری و انجام اقدامات مشترک فیمابین دستگاههای اجرایی، دولت و مردم میباشد. این اقدامات باعث پیشگیری یا کم شدن اثرات سانحه میگردد. اقدامات مورد نیاز کاهش ریسک سوانح از این طریق صورت میگیرد که احتمال اثرات مخاطرات طبیعی را مورد بررسی قرار داد و راهکارهای کم کردن و به حداقل رساندن آن را بررسی مینماید.
مفهوم خطرپذیری سوانح این است که برای اثرات نامطلوب و در حال افزایش سوانح طبیعی که سبب تقابل فیمابین جوامع و مخاطرات میشود، راهکار و توضیحی داشته باشیم. دو عنصر بسیار مهم و کلیدی در ساختار سوانح وجود دارد که باید بر اساس این دو عنصر خطرپذیری را تحلیل و تفسیر نمود: احتمال بروز مخاطره و آسیبپذیری. به عبارت دیگر خطرپذیری عبارت است از حاصل ضرب مخاطره و آسیبپذیری:
خطرپذیری = احتمال بروز مخاطره * آسیب پذیری
با یک نگاه دقیقتر به موضوع مدیریت ریسک سوانح طبیعی، توجه به مخاطرات و آسیبپذیری موجود در جوامع مد نظر، به راحتی میتوان چالشهای پیشروی موضوع کاهش اثرات سوانح طبیعی را از طریق توجه به دو موضوع زیر درک و به یک فهم جامع رسید:
1)طبیعت مخاطره: این موضوع از اهمیت ویژهای در کاهش اثرات سوانح طبیعی برخوردار است. با درک مخاطرات گذشته، پایش این مخاطرات در حال و پیشبینی آینده آنها، راه مناسبی پیش روی مسئولان و جامعه به منظور کاهش ریسک مخاطره خواهد گذاشت. نقش کلیدی سیستمهای هواشناسی در مدیریت بحران های آب و هوایی انکار ناپذیر است.
2)درک آسیب پذیری: آسیب های اجتماعی که بوسیله مخاطرات طبیعی ایجاد میشوند ارتباط تنگاتنگی با تابآوری بین مردم و محیط دارد. شرایط اقتصادی و اجتماعی نیز میتواند باعث کاهش اثرات مخاطرات شود به نحوی که شیوهی برخورد طبقات مختلف جامعه با سوانح تفاوت دارد و دلیل آن نیز تفاوت در شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه است. برای کاهش اثرات سانحه لازم است توانمندی افراد را بالا برد وسطح دانش جامعه را نسبت به برآوردها، احتمالات و قریب الوقوع بودن حوادث را افزایش داد. مردم و مسئولین با سطح دانش بالاتر میتوانند باعث کاهش خطرپذیری قبل از وقوع سانحه های آب و هوایی و واکنش نشان دادن پس از وقوع حادثه شود. هنگامی که در مورد مخاطرات جستجو و بررسی میکنیم در میابیم هنگامی که فهم و درک عمومی در مورد آسیب پذیری بالا میرود سختی های حادثه تسکین میابد.
آسیب پذیری اجتماعی و اقتصادی در جوامع امروزی که به عنوان فاکتور سریع و در حال افزایش ریسک شناخته میشود نیاز به مشارکت گسترده ذی نفعان جهت کاهش ریسک مخاطره و نیز انجام اقداماتی در مرحله مقابله با سانحه دارد.
در سیستم های گستردهی مدیریت سوانح هیج ارگانی نمی تواند به تنهایی راهکار وسیعی را آماده و مهیا کند و بسیار ضروری است که سازمان ها با یکدیگر همکاری تنگاتنگ و نزدیکی داشته باشند، این همکاری میبایست با ذی نفعانی که نقش تسهیلگری در مدیریت ریسک سوانح را دارند همراه باشد.
چارچوب مدیریت ریسک سوانح طبیعی در سیستم های ملی هواشناسی:
سیستم های ملی هواشناسی نقش های زیر را در چارچوب مدیریت ریسک سوانح بازی مینماید:
1- شناخت المانهای خطرپذیری: مشاهده سیستماتیک و پایش مستمر فاکتورهای آب و هوایی و فراهم کردن آرشیو مطمئن و اطلاعات دقیق و به لحظه، در کنار تجزیه وتحلیل کردن آن و نیز تهیه نقشههای خطرپذیری مناسب دربارهی مخاطرات آب و هوایی؛ و علاوه بر این، پیش بینی وضعیت آب و هوایی و تغییرات ناشی از آن در آینده.
2- کاهش عناصرخطرپذیری: پیشبینی مخاطرات و اعلام هشدارهای سریع (به ویژه در خصوص مخاطراتی چون سیل)، به منظور پشتیبانی از اقدامات مورد نیاز مرحله آمادگی و واکنش به سانحه. این کار نیاز به یک برنامه ریزی بلند مدت به همراه اطلاعات و پیش بینی های آب و هوایی (اطلاعات احتمالی دربارهی مخاطره و تغییرات الگو) میباشد.
3- انتقال عناصر خطرپذیری:جمع آوری اطلاعات گذشته و زمان حال و بررسی کردن آن و انتقال این داده به دستگاه باعث اطمینان بیشتر در شرایط فاجعه و بلا میشود.
مشارکت مردم، سازمانها و نهادها در سیستمهای هشدار آب و هوایی
طراحی و اقدام سیستم هشدار سریع باید بر مبنای همکاری، تبادل اطلاعات، تدبیر گروهی، باشد تا نتایج آن برای جامعه ملموس و عینی گردد. در این خصوص مشارکت بخشهای مختلف جامعه در زمینه هشدار سریع سیستمهای آب و هوایی میتواند مزایای زیر داشته باشد:
1) مشارکت عمومی به ما اجازهی طراحی و برنامهریزی گسترده را میدهد این موضوع زمانی اهمیت دارد که بخواهیم افزایش آگاهی اجتماعی، برنامه ریزی های گروهی و کارهای مهندسی را به انجام برسانیم.
2) انجام دادن وظایفی که موسسات به تنهایی نمی توانند انجام دهند یا سازماندهی کنند.
3) اطمینان از اینکه بودجههای دولتی در اقداماتی که هم افزا خواهد بود هزینه می گردد.
4) به اشتراک گذاری هزینهها، دانش و درسآموختهها.
5) اطمینان از تداوم پیامهای هشدار رسانی از طریق منابع مختلف.
6)مشاهده و ارزیابی اطلاعات و هشدارهای ارسالی و دریافت بازخوردهای آن از طریق تمامی گروهها و اقشار.
به منظور شناسایی و ارزیابی اطلاعات مورد نیاز کاربران، سیستم هشدار سریع آب و هوایی باید یک ارتباط تنگاتنگ هم با بخشهای خصوصی و هم با بخشهای عمومی برقرار نماید. این ارتباطات باید مشتمل بر سازمانهای زیر باشد:
1) موسساتی که وظیفه ی آنها شامل حفظ سلامت افراد و اموال آنهاست که به سطح ملی، منطقهای و محلی تقسیم میشود.
2) رسانه ها
3) سازمان های غیر دولتی (NGOs)
4) سازمانهای امدادی و بشردوستانه مانند صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر
5) مراکز تحصیلی و مدارس
6) داوطلبان آموزش دیده؛ که به سیستم هشدار آب و هوایی ملی کمک میکنند که در کارهایی مانند گروههای دیده بانی، دیده بانی های طوفان ها و اپراطوری ساده رادیویی همکاری دارند.
7) شرکت های هواسنجی و شرکت های حرفه ای دیگر در مورد مدیریت بحران و نیز سازمانهای مرتبط با هواشناسی.
8) سازمانها و شرکتهای آب و هوایی هر منطقه؛
لذا به نظر میرسد که سیستم های ملی هواشناسی به منظور موثرتر نمودن اقدامات خود نیازمند همکاری و مشارکت بخشهای متعددی دارد. این مشارکت در بر گیرنده کلیه سازمانهای مرتبط میباشد.
منبع:
Implementing Hazard Early Warning Systems, This report summarizes how to implement multi-hazard early warning systems based on best practices in the hydrometeorological community, GFDRR WCIDS Report 11-03.
