تحلیلی بر تأثیرات اقلیمی سیکلون حاره‌ای گونو (خرداد 1386) بر جنوب شرق ایران
مقاله 4، دوره 42، شماره 72، پاییز 1389 اصل مقاله (4852 K)
نویسندگان
محمود خسروی؛ محمدرضا پودینه
چکیده
در خرداد ماه 1386 طی فعالیت گونو از تولید تا اضمحلال، برخی تغییرات معنی‌دار در سطح زمین و سطوح پایینی و میانی جوّ منطقه رخ داد. هدف این مقاله ارزیابی تأثیرات اقلیمی سیکلون حاره‌ای گونو بر نواحی جنوب شرق ایران به‌خصوص سیستان و بلوچستان است. برای این منظور داده‌های اقلیمی ایستگاه‌های هواشناسی اصلی منطقه و همچنین داده‌های آنالیز مجدد مراکز NCAR/NCEP وابسته به مرکز ملی هوا و اقیانوس‌شناسی امریکا (NOAA) مورد تحلیل قرار گرفت. تصاویر سنجنده‌های ماهواره متئوست 7 و ماهواره‌های ترا و اگوا (سنجنده مودیس) در باندهای مرئی، مادون قرمز و ترکیبی طی دوره حیات سیکلون گونو دریافت گردید و به‌منظور دستیابی به نتایج و تأیید آنها مورد تفسیر قرار گرفت. نتایج حاصل از نقشه‌های ترکیبی نشان داد که با افزایش قدرت گونو، محور مراکز پُرفشار جنب حاره‌ای در سطوح پایینی جو به سمت شرق، و در سطوح میانی به سمت شمال جابه‌جا شده است. این جابه‌جایی شرایط را برای همرفت شدید و بارش سنگین مهیا ساخته است. حداکثر بارش در نیک‌شهر (144 میلی‌متر) گزارش شده است. نقشه‌های اُمگا حرکات صعودی شدید را بر فراز جوّ منطقه طی روزهای 14 تا 17 خرداد تأیید کرد. افزایش حرکات قائم شدید در سطح 500 هکتوپاسکال همرفت شدید و عمیقی را بر روی منطقه نشان داد. ناهنجاری‌های منفی درجه حرارت در سطح زمین (به دلیل ابر آلودگی شدید) و در سطح 850 هکتوپاسکال به علت چگالیدگی قوی ناشی از همرفت بسیار شدید هوای مرطوب، اهمیت فراوان دارد. بسیاری از ایستگاه‌های منطقه ناهنجاری دمایی در حدود 10- درجه سلسیوس را ثبت کرده‌اند و در سطح 850 هکتوپاسکال هم در حدود 8- درجه سلسیوس در مقایسه با شرایط نرمال اقلیمی ناهنجاری وجود داشته است؛ اما در سطح 500 هکتوپاسکال به علت آزاد شدن انرژی نهان ناشی از بخار آب، ناهنجاری‌های مثبت در حدود 10 درجه سلسیوس به وقوع پیوسته است. تغییرات در سمت و سرعت بادهای با تداوم، همزمان با فعالیت گونو بر روی منطقه باعث تغییرات معنی‌داری در آنها در مقایسه با شرایط نرمال اقلیمی گردید.
