[h=4]تپه سبز در 7.5 كيلومتري جنوب غربي دهلران قرار دارد.در زيرين ترين لايه اين تپه اثري از معماري كشف نشد ولي چاله هايي براي زندگي انسان در آنجا حفر شده بود و در اطراف آن بقاياي زندگي انسان به چشم ميخورد. در لايه هاي بالاتر آثار فرهنگ خزينه و مهمه وبيات دره دهلران ديده شد كه در آنها معماري نيز وجود دارد.آثار دست ساز متعددي نيز در اين تپه پيدا شده است كه توسط انسان ساخته شده است
علاوه بر اينها تپه هاي سفيد،چغا سفيد،خزينه، اشرف آباد ،موسيان،فخر آباد نيز در منطقه دهلران واقع هستند و حفاري شده‌اند وآثار متعددي از آنها يافت شده است
[h=4]تپه زاغه در منطقه بلوك زهراي بخش جنوبي دشت قزوين و در حدود 140 كيلومتري غرب تهران و 8 كيلومتري شمال شرق دهستان سگز آباد واقع شده است.نخستين بار دكتر نگهبان در سال 1349 مطالعه و حفاري بر اين تپه را آغاز نمود.پس از آن آقاي رضا مستوفي فرد و دكتر شهميرزادي حفاري را ادامه دادند
مصالح ساخت بناهاي اين محوطه باستاني خشتهاي گلي بودند.خشتها دستي ساخته شده بودند.از سنگ به دليل كمبود آن در محل خيلي كم استفاده شده است.خشتها قبل از خشك شدن با انگشتان دست سازنده سوراخ ميشدند تا حمل آنها آسان شدو و بتوان از سوراخها به عنوان دستگيره استفاده كرد.همچنين شيارهايي نيز بر روي خشتها داده ميشدند تا ملات بتواند در بين خشتها به آساني پخش شود.آرايش ديوارها توسط كاهگل بوده و روي آنها نقوش هندسي رسم ميكردند.بعضي مكانها را با سفالهاي شكسته تزيين كرده بودند.هر بنا چهار ديوار محصور كننده داشت كه در يك ديوار با همسايه خود مشترك بوده.همه خانه ها به خياباني كه به ميدان اصلي روستا ميرسيده يك در اصلي داشته اند. جهت خانه ها شمال شرقي به جنوب غربي است و مجموعا 21خانه در حفاريها بيرون آمد. جهت وزش باد در اين منطقه از جنوب شرق به شمال غرب و يا برعكس است و جهت ساخت خانه ها به صورتي است كه ديوارها مانند يك بادشكن عمل ميكنند و از وزش باد به داخل خانه ها جلوگيري كنند.ارتباط اتاقها به همديگر و به حياط از طريق در بوده است.از آنجا كه ارتفاع بقاياي ديوارها در حفاري از 50سانتيمتر تجاوز نميكرد نميتوان در مورد در و پنجره ها نظري داد.برخي خانه ها تنور پخت نان داشتند.در هر خانه خمره هايي مخصوص نگهداري آذوغه و آب وجود داشت
سفالهاي زاغه دست ساز بودند و شاموت آنها گياهي بود.خمير خوب ورز داده نمي شد و كوره ها گل سفال را به خوبي نمي پختند.رايج ترين اشكال سفال شامل ليوان،كاسه،سبو و كماجدان بودند.برخي ساده و برخي منقوش بودند.اشياي گلي و سنگي و استخواني در اين منطقه به وفور نمايان شدند.برخي اشياي مسي نيز ديده ميشود
گورهاي اين روستا در زير خانه ها يا در معابر و كوچه قرار داشت.اجساد در جهت مشخصي در گور قرار نمي گرفتند.اجساد كودكان و نوزادان جمع شده دفن ميشدند.افراد بالغ به صورت باز خوابيده يا با پاي خم دفن ميشدند.كودكان در زير سقف و افراد مسن در محوطه باز دفن ميشدند.اجساد را قبل از دفن با گل اخري ميپوشاندند و به جز يك مورد بدون كفن دفن ميكردند. [h=4]تاريخ زندگي در اين تپه از 6470پ م تا 5525 پ م تخمين زده شده است
تپه آنو هزاره پنجم پيش از ميلاد-نقطه آغازين كوچ به فلات ايران
[h=4]تپه آنو در جنوب شرقي شهر عشق آباد - اشك آباد قرار دارد. اين تپه از چهار دوره تشكيل شده است. دوره قديمي تر از هزاره پنجم شروع ميشود و سفال اين دوره بسيار شاخص است . از طريق تپه حصار وارد ايران ميشود و در سيلك نيز ديده ميشود. در هزاره چهارم تا سوم پ م فرايند زن سالاري به مرد سالاري تبديل ميشود. سفال آنو را در دوره هاي بعدي تاريخي ميتوان در بلخ ، بخارا و مرو مشاهده كردو بدين ترتيب ميتوان آنو را مركزي براي شروع مهاجرت به اطراف فرض كرد. اين تپه را يكي از اولين مراكز فرهنگ ايران باستان ميدانند
[/TD]
[TD="colspan: 4, align: right"][h=4]نزديك شهر بيستون مقابل رود گاماسياب غار نيمه عميقي به طول 27متر قرار دارد.اين غار كمي بالاتر از غار شكارچيان است. در يك حفاري كوتاه مدت در اين غار ، آثار دوره مياني پارينه سنگي تا دوره ساساني به دست آمد. تعداد زياد استخوانهاي بز و گوسفند در اين غار نشاندهنده اين است كه شايد اين منطقه يكي از اولين مناطقي باشد كه اهالي آن موفق به اهلي كردن بز و گوسفند شدند. اين غاردر سال 1344توسط اسميت حفاري شده است [/TD]
[TD]
[TD="width: 16%"] [/TD]
[TR]
[TD="colspan: 4, align: right"][h=4]غار پبده در 24 كيلومتري شمال لالي در استان خوزستان قرار دارد وسالها تصور میشد که قديمي ترين زيستگاه بشر در ايران است كه تاكنون شناسايي شده است. در اين غار حفاري علمي ابتدايي در سال 1949 توسط پروفسور گيرشمن انجام شد.در آن سال وی اعلام کرد که این غار قدیمی ترین زیستگاه بشر در ایران است ولی با حفاریهای موفقی که در چند دهه گذشته انجام شده است، باستان شناسان مناطق دیگری را کشف کرده اند و اکنون دیگر این غار را قدیمی ترین زیستگاه نمیدانند. [h=4]به گفته مردم محلي طول غار بيش از ده كيلومتر است.البته لازم به توضيح است كه شهر لالي شهر كهني نيست و آنرا در صد سال اخير براي استقرار كاركنان شركت نفت ساخته اند. اين شهر مركز خريد عشايري است كه از خوزستان شمالي به مركز زاگرس كوچ ميكنند [/TD]
[/TR]
[h=4]هفتوان تپه در جلگه سلماس قرار دارد و به حوضه آبريز درياچه اروميه مربوط ميشود. در اين منطقه ميتوان اطلاعات فراواني در مورد سفالهاي رنگي به دست آورد. يك هييت انگليسي در سال 1347 اين تپه را حفاري كرد. در اين تپه از هزاره سوم پ م تا دوره ساساني 8 لايه شناخته شد.سفال دوره مفرغ قديم هفتوان خاكستري وسياه است و پلان خانه هاي اين دوره دايره هستند.در اواخر هزاره سوم استقرار گسترده اي در اين محل وجود داشته و آثار ديوار دفاعي و آتش سوزه نمايان شده است. دوره وفرغ متاخر سفال منقوش رنگي دارد كه به سفال اروميه مشهور است . بر يكي از سفالهاي اين دوره نقش ارابه اي با دو اسب ديده ميشود كه اولين نمونه شناخته شده اين طرح است
تپه سگزآباد -اواخر هزاره دهم پيش از ميلاد تا هخامنشي
[h=4]
دانشگاه تهران بين سالهاي 1349 و 1356 در چارچوب حفاريهاي دشت قزوين تپه سگزآباد را حفاري نموده است. مجموعا حفاريها در پنج گمانه 10*10 با عمق متوسط 5متر انجام شده است. آثار به دست آمده مربوط به اواخر هزاره دوم پ م تا هخامنشي است .استقرار عصر آهن و قبرهاي اين دوره شناسايي شده اند. سفال كشف شده از اين تپه باستاني به نام سفال آلويي معروف است . تپه سگز آباد شرقي ترين نقطه اي است كه در آن سفال دالما ديده شده است. سفال دالما از دره سولدوز به اين محل آمده است. ارتفاع اين تپه باستاني از سطح دريا در حدود 1100 متر است
[TD="width: 16%, align: center"] [/TD]
[TR]
[TD="align: center"] [/TD]
[TD="colspan: 5, align: right"][h=4]تپه نورآباد در 80 كيلومتري خرم آباد دو كيلومتري نورآباد قرار دارد و در ابتدا توسط اول اشتاين در آن تحقيقاتي انجام شده است. پس از انقلاب آقاي سيد سجادي در اين تپه حفاري كرده و 5 دوره مضطرب را شناسايي كرده است. قديميترين دوره از 3200 پ م تا 3000 پ م را شامل ميشود و سفالي همانند گيان 5 دارد. دوره بالايي به اواسط هزاره سوم تعلق دارد و د.ره وسط از 2500 تا 1800 پ م را شامل ميشود. دوره بالايي به 2000 تا 1600 پ م تعلق دارد. صفال شاخص اين تپه نخودي با نقوش خطوط موازي مثلثي و موجدار است. همچنين آبخوري خمره كاسه ظرف سه پايه و قري نيز در ميان سفالهاي معمولي ديده ميشوند. [/TD]
[TD="width: 16%, align: center"] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"] [/TD]
[TD="colspan: 5, align: center"] [/TD]
[TD="align: center"] [/TD]
[/TR]
[TR="bgcolor: #ACDFC0"]
[TD="colspan: 4, align: center"] [/TD]
[TD="colspan: 2, align: right"]
[TD="width: 16%"] [/TD]
[TR]
[TD="align: right"] [/TD]
[TD="colspan: 5, align: right"][h=4]گوي تپه يكي از مناطق اوليه حفاري شده در شمال غرب ايران است كه فرهنگ عصر مفرغ را نمايان كرده است. برتون براون حفاري آنرا انجام داده است و لايه هاي آن از هزاره سوم پيش از ميلاد تا دوره آهن 2 مشخص شده است. سفالهاي گوي تپه طرحهاي هندسي مشبك و مثلثي دارند و نقوش حيواني مانند پرنده و گوزن بر آنها ديده ميشود [/TD]
[TD="width: 16%"] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: right"] [/TD]
[TD="colspan: 5, align: right"] [/TD]
[TD] [/TD]
[/TR]
[TR="bgcolor: #ACDFC0"]
[TD="colspan: 4, align: right"] [/TD]
[TD="colspan: 2, align: right"]
[/TD]
[TD="colspan: 4, align: right"]تپه پیش از تاریخ قبرستان در استان قزوین در 300 متری تپه سگز آباد قرار دارد و آثار تاریخی آن در زیر بقایای سیلاب مدفون شده است. سفالهای این تپه ظریف و منقوش با اشکال هندسی حیوانی و انسانی بوده اند.
در این تپه آثار معماری چندی شامل بقایای خانه، کوره ذوب فلز و آثاری از کوچه بدست آمده است.
این تپه در طول هزاره پنجم پیش از میلاد در چند دوره مورد سکونت قرار گرفته است.
[/TD]
[/TR]
قبرستان روستای کشیگ نیکشهر-4700 سال پیش ، عصر مفرغ
[TD="width: 16%"] [/TD]
[TR]
[TD="align: right"] [/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="colspan: 2, align: right"][h=4] در تیرماه سال 1391در زمینی به وسعت 35هکتار در روستای کشیگ نیکشهر گورستانی مربوط به عصر مفرغ کشف شده است. ظروف سفالی، اشیای مفرغی و دسته هاونهای سنگی بزرگ قدمت منطقه را تا 4700سال پیش از میلاد به عقب برده اند.این منطقه باستانی در پی عملیات حفاری آبرسانی به روستا که در 12 کیلومتری شمال نیکشهر قراردارد، به طور اتفاقی کشف شده است.
تعداد 20 گور در این منطقه کشف شده که معماری خاصی دارند. گورها دیوارهای سنگی و سقف مسطح سنگی دارند و در عمق یک و نیم متری از زمین قرار گرفته اند. گورها بسیار بزرگ و با ابعاد حدودی چهار در یک متر ساخته شده اند. آثار به دست آمده از این منطقه نشاندهنده ارتباط فرهنگی ساکنان باستانی آن با مناطق شمالی مانند بمپور هستند
