اشعار حافظ (غزلیات)

[parisa]

غزل ۷۵
خواب آن نرگس فتان تو بی چیزی نیست
تاب آن زلف پريشان تو بی چیزی نیست
از لبت شیر روان بود که من می گفتم
اين شکر گرد نمکدان تو بی چیزی نیست
جان درازی تو بادا که يقین می دانم
در کمان ناوک مژگان تو بی چیزی نیست
مبتليی به غم محنت و اندوه فراق
ای دل اين ناله و افغان تو بی چیزی نیست
دوش باد از سر کويش به گلستان بگذشت
ای گل اين چاک گريبان تو بی چیزی نیست
درد عشق ار چه دل از خلق نهان می دارد
حافظ اين ديده گريان تو بی چیزی نیست

 

[parisa]

غزل ۷۶
جز آستان توام در جهان پناهی نیست
سر مرا بجز اين در حواله گاهی نیست
عدو چو تیغ کشد من سپر بیندازم
که تیغ ما بجز از انله ای و آهی نیست
چرا ز کوی خرابات روی برتابم
کز اين به هم به جهان هیچ رسم و راهی نیست
زمانه گر بزند آتشم به خرمن عمر
بگو بسوز که بر من به برگ کاهی نیست
غلم نرگس جماش آن سهی سروم
که از شراب غرورش به کس نگاهی نیست
مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن
که در شريعت ما غیر از اين گناهی نیست
عنان کشیده رو ای پادشاه کشور حسن
که نیست بر سر راهی که دادخواهی نیست
چنین که از همه سو دام راه می بینم
به از حمايت زلفش مرا پناهی نیست
خزينه دل حافظ به زلف و خال مده
که کارهای چنین حد هر سیاهی نیست

 

[parisa]

غزل ۷۷
بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت
و اندر آن برگ و نوا خوش نلاه های زار داشت
گفتمش در عین وصل اين ناله و فرياد چیست
گفت ما را جلوه معشوق در اين کار داشت
يار اگر ننشست با ما نیست جای اعتراض
پادشاهی کامران بود از گدايی عار داشت
در نم یگیرد نیاز و ناز ما با حسن دوست
خرم آن کز نازنینان بخت برخوردار داشت
خیز تا بر کلک آن نقاش جان افشان کنیم
کاين همه نقش عجب در گردش پرگار داشت
گر مريد راه عشقی فکر بدنامی مکن
شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت
وقت آن شیرين قلندر خوش که در اطوار سیر
ذکر تسبیح ملک در حلقه زنار داشت
چشم حافظ زير بام قصر آن حوری سرشت
شیوه جنات تجری تحتها النهار داشت

 

[parisa]

غزل ۷۸
ديدی که يار جز سر جور و ستم نداشت
بشکست عهد وز غم ما هیچ غم نداشت
يا رب مگیرش ار چه دل چون کبوترم
افکند و کشت و عزت صید حرم نداشت
بر من جفا ز بخت من آمد وگرنه يار
حاشا که رسم لطف و طريق کرم نداشت
با اين همه هر آن که نه خواری کشید از او
هر جا که رفت هیچ کسش محترم نداشت
ساقی بیار باده و با محتسب بگو
انکار ما مکن که چنین جام جم نداشت
هر راهرو که ره به حريم درش نبرد
مسکین بريد وادی و ره در حرم نداشت
حافظ ببر تو گوی فصاحت که مدعی
هیچش هنر نبود و خبر نیز هم نداشت

 

[parisa]

غزل ۷۹
کنون که می دمد از بوستان نسیم بهشت
من و شراب فرح بخش و يار حورسرشت
گدا چرا نزند لف سلطنت امروز
که خیمه سايه ابر است و بزمگه لب کشت
چمن حکايت ارديبهشت می گويد
نه عاقل است که نسیه خريد و نقد بهشت
به می عمارت دل کن که اين جهان خراب
بر آن سر است که از خاک ما بسازد خشت
وفا مجوی ز دشمن که پرتوی ندهد
چو شمع صومعه افروزی از چراغ کنشت
مکن به نامه سیاهی ملمت من مست
که آگه است که تقدير بر سرش چه نوشت
قدم دريغ مدار از جنازه حافظ
که گر چه غرق گناه است می رود به بهشت

 

[parisa]

غزل ۸۰
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش
هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت
همه کس طالب يارند چه هشیار و چه مست
همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت
سر تسلیم من و خشت در میکده ها
مدعی گر نکند فهم سخن گو سر و خشت
ناامیدم مکن از سابقه لطف ازل
تو پس پرده چه دانی که که خوب است و که زشت
نه من از پرده تقوا به درافتادم و بس
پدرم نیز بهشت ابد از دست بهشت
حافظا روز اجل گر به کف آری جامی
يک سر از کوی خرابات برندت به بهشت

 

[parisa]

غزل ۸۱
صبحدم مرغ چمن با گل نوخاسته گفت
ناز کم کن که در اين باغ بسی چون تو شکفت
گل بخنديد که از راست نرنجیم ولی
هیچ عاشق سخن سخت به معشوق نگفت
گر طمع داری از آن جام مرصع می لعل
ای بسا در که به نوک مژه ات بايد سفت
تا ابد بوی محبت به مشامش نرسد
هر که خاک در میخانه به رخساره نرفت
در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل به نسیم سحری می آشفت
گفتم ای مسند جم جام جهان بینت کو
گفت افسوس که آن دولت بیدار بخفت
سخن عشق نه آن است که آيد به زبان
ساقیا می ده و کوتاه کن اين گفت و شنفت
اشک حافظ خرد و صبر به دريا انداخت
چه کند سوز غم عشق نیارست نهفت

 

[parisa]

غزل ۸۲
آن ترک پری چهره که دوش از بر ما رفت
آيا چه خطا ديد که از راه خطا رفت
تا رفت مرا از نظر آن چشم جهان بین
کس واقف ما نیست که از ديده چه ها رفت
بر شمع نرفت از گذر آتش دل دوش
آن دود که از سوز جگر بر سر ما رفت
دور از رخ تو دم به دم از گوشه چشمم
سیلب سرشک آمد و طوفان بل رفت
از پای فتاديم چو آمد غم هجران
در درد بمرديم چو از دست دوا رفت
دل گفت وصالش به دعا باز توان يافت
عمريست که عمرم همه در کار دعا رفت
احرام چه بنديم چو آن قبله نه اين جاست
در سعی چه کوشیم چو از مروه صفا رفت
دی گفت طبیب از سر حسرت چو مرا ديد
هیهات که رنج تو ز قانون شفا رفت
ای دوست به پرسیدن حافظ قدمی نه
زان پیش که گويند که از دار فنا رفت

 

[parisa]

غزل ۸۳
گر ز دست زلف مشکینت خطايی رفت رفت
ور ز هندوی شما بر ما جفايی رفت رفت
برق عشق ار خرمن پشمینه پوشی سوخت سوخت
جور شاه کامران گر بر گدايی رفت رفت
در طريقت رنجش خاطر نباشد می بیار
هر کدورت را که بینی چون صفايی رفت رفت
عشقبازی را تحمل بايد ای دل پای دار
گر مللی بود بود و گر خطايی رفت رفت
گر دلی از غمزه دلدار باری برد برد
ور میان جان و جانان ماجرايی رفت رفت
از سخن چینان مللت ها پديد آمد ولی
گر میان همنشینان ناسزايی رفت رفت
عیب حافظ گو مکن واعظ که رفت از خانقاه
پای آزادی چه بندی گر به جايی رفت رفت

 

[parisa]

غزل ۸۴
ساقی بیار باده که ماه صیام رفت
درده قدح که موسم ناموس و نام رفت
وقت عزيز رفت بیا تا قضا کنیم
عمری که بی حضور صراحی و جام رفت
مستم کن آن چنان که ندانم ز بیخودی
در عرصه خیال که آمد کدام رفت
بر بوی آن که جرعه جامت به ما رسد
در مصطبه دعای تو هر صبح و شام رفت
دل را که مرده بود حیاتی به جان رسید
تا بويی از نسیم می اش در مشام رفت
زاهد غرور داشت سلمت نبرد راه
رند از ره نیاز به دارالسلم رفت
نقد دلی که بود مرا صرف باده شد
قلب سیاه بود از آن در حرام رفت
در تاب توبه چند توان سوخت همچو عود
می ده که عمر در سر سودای خام رفت
ديگر مکن نصیحت حافظ که ره نیافت
گمگشته ای که باده نابش به کام رفت

 

[parisa]

غزل ۸۵
شربتی از لب لعلش نچشیديم و برفت
روی مه پیکر او سیر نديديم و برفت
گويی از صحبت ما نیک به تنگ آمده بود
بار بربست و به گردش نرسیديم و برفت
بس که ما فاتحه و حرز يمانی خوانديم
وز پی اش سوره اخلص دمیديم و برفت
عشوه دادند که بر ما گذری خواهی کرد
ديدی آخر که چنین عشوه خريديم و برفت
شد چمان در چمن حسن و لطافت لیکن
در گلستان وصالش نچمیديم و برفت
همچو حافظ همه شب ناله و زاری کرديم
کای دريغا به وداعش نرسیديم و برفت

 

[parisa]

غزل ۸۶
ساقی بیا که يار ز رخ پرده برگرفت
کار چراغ خلوتیان باز درگرفت
آن شمع سرگرفته دگر چهره برفروخت
وين پیر سالخورده جوانی ز سر گرفت
آن عشوه داد عشق که مفتی ز ره برفت
وان لطف کرد دوست که دشمن حذر گرفت
زنهار از آن عبارت شیرين دلفريب
گويی که پسته تو سخن در شکر گرفت
بار غمی که خاطر ما خسته کرده بود
عیسی دمی خدا بفرستاد و برگرفت
هر سروقد که بر مه و خور حسن می فروخت
چون تو درآمدی پی کاری دگر گرفت
زين قصه هفت گنبد افلک پرصداست
کوته نظر ببین که سخن مختصر گرفت
حافظ تو اين سخن ز که آموختی که بخت
تعويذ کرد شعر تو را و به زر گرفت

 

[parisa]

غزل ۸۷
حسنت به اتفاق ملحت جهان گرفت
آری به اتفاق جهان می توان گرفت
افشای راز خلوتیان خواست کرد شمع
شکر خدا که سر دلش در زبان گرفت
زين آتش نهفته که در سینه من است
خورشید شعله ايست که در آسمان گرفت
می خواست گل که دم زند از رنگ و بوی دوست
از غیرت صبا نفسش در دهان گرفت
آسوده بر کنار چو پرگار می شدم
دوران چو نقطه عاقبتم در میان گرفت
آن روز شوق ساغر می خرمنم بسوخت
کتش ز عکس عارض ساقی در آن گرفت
خواهم شدن به کوی مغان آستین فشان
زين فتنه ها که دامن آخرزمان گرفت
می خور که هر که آخر کار جهان بديد
از غم سبک برآمد و رطل گران گرفت
بر برگ گل به خون شقايق نوشته اند
کان کس که پخته شد می چون ارغوان گرفت
حافظ چو آب لطف ز نظم تو می چکد
حاسد چگونه نکته تواند بر آن گرفت

 

[parisa]

غزل ۸۸
شنید هام سخنی خوش که پیر کنعان گفت
فراق يار نه آن می کند که بتوان گفت
حديث هول قیامت که گفت واعظ شهر
کنايتیست که از روزگار هجران گفت
نشان يار سفرکرده از که پرسم باز
که هر چه گفت بريد صبا پريشان گفت
فغان که آن مه نامهربان مهرگسل
به ترک صحبت ياران خود چه آسان گفت
من و مقام رضا بعد از اين و شکر رقیب
که دل به درد تو خو کرد و ترک درمان گفت
غم کهن به می سالخورده دفع کنید
که تخم خوشدلی اين است پیر دهقان گفت
گره به باد مزن گر چه بر مراد رود
که اين سخن به مثل باد با سلیمان گفت
به مهلتی که سپهرت دهد ز راه مرو
تو را که گفت که اين زال ترک دستان گفت
مزن ز چون و چرا دم که بنده مقبل
قبول کرد به جان هر سخن که جانان گفت
که گفت حافظ از انديشه تو آمد باز
من اين نگفته ام آن کس که گفت بهتان گفت

 

[parisa]

غزل ۸۹
يا رب سببی ساز که يارم به سلامت
بازآيد و برهاندم از بند ملمت
خاک ره آن يار سفرکرده بیاريد
تا چشم جهان بین کنمش جای اقامت
فرياد که از شش جهتم راه ببستند
آن خال و خط و زلف و رخ و عارض و قامت
امروز که در دست توام مرحمتی کن
فردا که شوم خاک چه سود اشک ندامت
ای آن که به تقرير و بیان دم زنی از عشق
ما با تو نداريم سخن خیر و سلمت
درويش مکن ناله ز شمشیر احبا
کاين طايفه از کشته ستانند غرامت
در خرقه زن آتش که خم ابروی ساقی
ب رمی شکند گوشه محراب امامت
حاشا که من از جور و جفای تو بنالم
بیداد لطیفان همه لطف است و کرامت
کوته نکند بحث سر زلف تو حافظ
پیوسته شد اين سلسله تا روز قیامت

 

[parisa]

غزل ۹۰
ای هدهد صبا به سبا می فرستمت
بنگر که از کجا به کجامی فرستمت
حیف است طايری چو تو در خاکدان غم
زين جا به آشیان وفا می فرستمت
در راه عشق مرحله قرب و بعد نیست
می بینمت عیان و دعا می فرستمت
هر صبح و شام اقفله ای از دعای خیر
در صحبت شمال و صبا می فرستمت
تا لشکر غمت نکند ملک دل خراب
جان عزيز خود به نوا می فرستمت
ای غايب از نظر که شدی همنشین دل
می گويمت دعا و ثن امی فرستمت
در روی خود تفرج صنع خدای کن
کیینه خدای نما م یفرستمت
تا مطربان ز شوق منت آگهی دهند
قول و غزل به ساز و نوا می فرستمت
ساقی بیا که هاتف غیبم به مژده گفت
با درد صبر کن که دوا می فرستمت
حافظ سرود مجلس ما ذکر خیر توست
بشتاب هان که اسب و قبا می فرستمت

 

[parisa]

غزل ۹۱
ای غايب از نظر به خدا می سپارمت
جانم بسوختی و به دل دوست دارمت
تا دامن کفن نکشم زير پای خاک
باور مکن که دست ز دامن بدارمت
محراب ابرويت بنما تا سحرگهی
دست دعا برآرم و در گردن آرمت
گر بايدم شدن سوی هاروت بابلی
صد گونه جادويی بکنم تا بیارمت
خواهم که پیش میرمت ای بی وفا طبیب
بیمار بازپرس که در انتظارمت
صد جوی آب بسته ام از ديده بر کنار
بر بوی تخم مهر که در دل بکارمت
خونم بريخت و از غم عشقم خلص داد
منت پذير غمزه خنجر گذارمت
می گريم و مرادم از اين سیل اشکبار
تخم محبت است که در دل بکارمت
بارم ده از کرم سوی خود تا به سوز دل
در پای دم به دم گهر از ديده بارمت
حافظ شراب و شاهد و رندی نه وضع توست
فی الجمله می کنی و فرو می گذارمت

 

[parisa]

غزل ۹۲
میر من خوش می روی کاندر سر و پا میرمت
خوش خرامان شو که پیش قد رعنا میرمت
گفته بودی کی بمیری پیش من تعجیل چیست
خوش تقاضا می کنی پیش تقاضا میرمت
عاشق و مخمور و مهجورم بت ساقی کجاست
گو که بخرامد که پیش سروبال میرمت
آن که عمری شد که تا بیمارم از سودای او
گو نگاهی کن که پیش چشم شهل میرمت
گفته لعل لبم هم درد بخشد هم دوا
گاه پیش درد و گه پیش مداوا میرمت
خوش خرامان می روی چشم بد از روی تو دور
دارم اندر سر خیال آن که در پا میرمت
گر چه جای حافظ اندر خلوت وصل تو نیست
ای همه جای تو خوش پیش همه جا میرمت

 

[parisa]

غزل ۹۳
چه لطف بود که ناگاه رشحه قلمت
حقوق خدمت ما عرضه کرد بر کرمت
به نوک خامه رقم کرده ای سلم مرا
که کارخانه دوران مباد بی رقمت
نگويم از من بی دل به سهو کردی ياد
که در حساب خرد نیست سهو بر قلمت
مرا ذلیل مگردان به شکر اين نعمت
که داشت دولت سرمد عزيز و محترمت
بیا که با سر زلفت قرار خواهم کرد
که گر سرم برود برندارم از قدمت
ز حال ما دلت آگه شود مگر وقتی
که لله بردمد از خاک کشتگان غمت
روان تشنه ما را به جرعه ای درياب
چو می دهند زلل خضر ز جام جمت
همیشه وقت تو ای عیسی صبا خوش باد
که جان حافظ دلخسته زنده شد به دمت

 

[parisa]

غزل ۹۴
زان يار دلنوازم شکريست با شکايت
گر نکته دان عشقی بشنو تو اين حکايت
بی مزد بود و منت هر خدمتی که کردم
يا رب مباد کس را مخدوم بی عنايت
رندان تشنه لب را آبی نمی دهد کس
گويی ولی شناسان رفتند از اين وليت
در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کان جا
سرها بريده بینی بی جرم و بی جنايت
چشمت به غمزه ما را خون خورد و می پسندی
جانا روا نباشد خون ريز را حمايت
در اين شب سیاهم گم گشت راه مقصود
از گوشه ای برون آی ای کوکب هدايت
از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود
زنهار از اين بیابان وين راه ب ینهايت
ای آفتاب خوبان م یجوشد اندرونم
يک ساعتم بگنجان در سايه عنايت
اين راه را نهايت صورت کجا توان بست
کش صد هزار منزل بیش است در بدايت
هر چند بردی آبم روی از درت نتابم
جور از حبیب خوشتر کز مدعی رعايت
عشقت رسد به فرياد ار خود به سان حافظ
قرآن ز بر بخوانی در چارده روايت